Er zijn veel hardnekkige vooroordelen over het onderhouden van houten kozijnen. ‘Steeds weer die schilder laten komen kost toch ontzettend veel geld?’ Maar hoe zit het nou echt? Wij spraken Niels Lutke Schipholt, project manager coatings bij SHR, over het onderhouden van houten kozijnen. Lutke Schipholt is een ware verfexpert en weet alles van de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van coatings.
Niels Lutke Schipholt studeerde Scheikundige Technologie aan de Technische Universiteit Eindhoven. Hij koos keuzevakken richting polymeer chemie en studeerde af met als specialiteit ‘coating technologie’. Inmiddels is hij al bijna 17 jaar actief bij SHR. Als project manager coatings onderzoekt en test hij coatings, lijmen en kitten voor geveltimmerwerk.
Vooroordelen Lutke Schipholt herkent de vele vooroordelen over het schilderen en onderhouden van houten kozijnen. “Hier zijn enorm veel misvattingen over. Mensen denken bijvoorbeeld dat bij houten kozijnen veel onderhoud nodig is. Dat is allang niet meer het geval. En wanneer houten kozijnen in slechte staat verkeren, spreken mensen vaak van slechte verf. Eigenlijk is dat onterecht; het probleem zit hem niet in de kwaliteit van de verf, maar de verkeerde toepassing.”
“Een zwart houten kozijn dat in de brandende zon staat heeft meer te verduren dan een wit kozijn dat onder een afdak in de schaduw staat. Ga bij houten kozijnen dus altijd op zoek naar de perfecte match als je uit bent op minimaal onderhoud.”
Bijlage: Uitgangspunten voor geveltimmerwerk Als voorwaarde om lang van kozijnen, ramen en deuren te kunnen genieten is het belangrijk dat het geveltimmerwerk aan een aantal minimale prestatie-eisen voldoet. Deze minimale eisen worden geregeld via de KOMO Beoordelingsrichtlijnen BRL 0801 en BRL 0803. Deze richtlijnen dekken de hele keten van grondstof tot gebruik van het geveltimmerwerk. Denk daarbij aan voorschriften voor de herkomst en de kwaliteit van het hout, en alle bijkomende materialen zoals lijmen, kitten en coatings. Maar het is meer dan dat, ook de verwerkingsprocessen in de timmerfabriek en op de bouwplaats verlopen volgens richtlijnen die moeten resulteren in hoogwaardig geveltimmerwerk. Bovendien wordt rekening gehouden met het toepassen van beproefde detaillering van het kozijn zelf, de aansluitingen met andere bouwmaterialen en de aansluitingen op de gevel. Dit allemaal om een zo lang mogelijke levensduur van het geveltimmerwerk te borgen met maximaal plezier voor de consument.
Naast de standaard hoge eisen aan het geveltimmerwerk zijn er innovaties in producten, keuzes voor bouwdetails en specifieke combinaties van materialen en processen denkbaar die een nog groter plus-effect zullen leveren op de onderhoudstermijn; de perfecte match!
Om lang van kozijnen te kunnen genieten is het volgens Lutke Schipholt belangrijk om consumenten goed uit te leggen welk onderhoud nodig is. “Deze informatieoverdracht ontbreekt vaak, waardoor mensen de verkeerde dingen doen of denken dat ze nooit iets aan onderhoud hoeven te doen. Elk kozijn, van welk materiaal het ook is gemaakt, dient te worden onderhouden. Wel is er steeds minder onderhoud nodig. Houten kozijnen worden simpelweg steeds beter. Denk hierbij aan het slimmer en duurzamer combineren van materialen zoals bijvoorbeeld in ‘het Polderkozijn’.”
Om consumenten goed te informeren over het onderhoud van houten kozijnen, heeft Kozijnen van HOUT100% een onderhoudsbrochure ontwikkeld. “Dit is nodig om de juiste informatie over goed onderhoud te delen met de consument. Ik ben enthousiast over dit initiatief.”
Nieuwe uitdagingen Innovaties in de bouw gaan razendsnel. Dit levert ook nieuwe uitdagingen op. Zo worden huizen steeds luchtdichter. “Perfect, zou je denken. Minder kiertjes is minder stookkosten. Maar woonvocht moet deels door de wanden naar buiten, dus ook door de kozijnen. Met beter geïsoleerde wanden wordt de vochtbelasting op kozijnen hoger met als gevolg een vergroot risico op aantasting in het kozijn. Momenteel zijn wij onderzoek aan het doen naar waterdampdoorlatendheid van verfsystemen om een beter idee te krijgen van de capaciteit om vocht af te voeren uit het kozijn.”
Om dit onderzoek te doen heeft Lutke Schipholt proefstukjes verzameld van zowel verse verf als verf die al een aantal jaar geleden is aangebracht. Ook wordt er gekeken naar verschillende systemen. “Hoe meer lagen verf er op een kozijn zitten, hoe minder de waterdampdoorlatendheid wordt. Dus je kan jezelf afvragen wanneer het moment komt dat schuren en overschilderen niet meer genoeg is, maar dat je terug moet naar het kale hout.”
SHR doet ook onderzoek naar de lange termijn duurzaamheid van verf op hout. “Allerlei factoren hebben hier invloed op. Denk aan kleur, oriëntatie en of het kozijn een overkapping heeft.”
Lutke Schipholt geeft als voorbeeld een zwart kozijn. “Een donkere kleur wordt heter in de zon. Het krimpt en zwelt harder, wat negatief is voor de duurzaamheid. ’s Nachts wordt het kozijn juist weer kouder, waardoor er eerder sprake is van condens en vochtbelasting.”
Een mooie ontwikkeling die hier op inspeelt is de komst van zogenoemde ‘cool pigments’. “Deze pigmenten, die als toevoeging of vervanging van standaard pigmenten in vrijwel alle kleuren toepasbaar zijn, reflecteren infrarood straling. Met deze pigmenten kun je dus het opwarmen door straling verminderen, waardoor bijvoorbeeld een donkergroen kozijn net zo lang meegaat als een in een lichte kleur afgewerkt kozijn.”
Biobased Verf wordt niet alleen beter, maar ook duurzamer. “Sommige stoffen die in verf zitten komen onder druk te staan door milieuwetgeving. Bij veel fabrikanten ligt daarom de focus op het leveren van duurzamere verf met dezelfde kwaliteit.”
In steeds meer verven zitten biobased grondstoffen. “Het doel is om te verduurzamen, zonder dat het effect heeft op de prestatie. Ik denk dat over tien jaar het aandeel biobased in alle verfsoorten een stuk groter is. Over dertig jaar verwacht ik dat alle kozijnen gepoedercoat kunnen worden. Dit is dan ook biobased en bovendien zeer lang onderhoudsvrij.” Vanuit het oogpunt van duurzaamheid is hout sowieso een erg verstandige keus. Het is op zichzelf al helemaal biobased en legt bovendien CO2 vast. Uit duurzaam beheerde bossen, het liefst ook nog eens in de buurt, is hout misschien wel het duurzaamste bouwmateriaal van allemaal. Bij einde levensduur van het geveltimmerwerk kan duurzaam geproduceerd hout nog steeds worden hergebruikt of afgevoerd zonder extra milieubelasting.
Onderhoud Voordat houten kozijnen een nieuwe toepassing krijgen, kun je er heel wat jaren van genieten. Dit komt mede door de steeds hogere kwaliteit van houten gevelelementen. “Het hout van nu is niet te vergelijken met het hout van dertig jaar geleden. Er zijn grote stappen gezet met gemodificeerd hout en geoptimaliseerd hout. Dit merk je ook in de levensduur van houten kozijnen. Zo heeft HOUT100% onlangs een Total Cost of Ownership-berekening gemaakt. Hierin maken jullie, op basis van eigen ervaring, de aanname dat kunststof kozijnen gemiddeld gezien ‘slechts’ 30 jaar meegaan. Dit terwijl volgens jullie berekening gemodificeerd hout een levensduur heeft van maar liefst 80 jaar.”
Verf gaat vanzelfsprekend niet 80 jaar mee. Toch valt het tegenwoordig reuze mee hoe vaak je je kozijnen moet schilderen. “Houten kozijnen van gemodificeerd hout zijn met een passend verfsysteem in een slimme kleur met goede bouwdetails zeker 15 jaar onderhoudsvrij. En in een perfecte situatie kun je zelfs de 25 jaar halen.”
Houten kozijnen van gemodificeerd hout zijn met een passend verfsysteem in een slimme kleur met goede bouwdetails zeker 15 jaar onderhoudsvrij.
Wat dé perfecte situatie is? Lutke Schipholt geeft een voorbeeld. “Een witte laklaag op het noorden met een grote overstek en een rolluik. De kozijnen worden elke maand schoongemaakt. In dit geval zou de verf makkelijk 25 jaar meekunnen.” Dit lijkt een gek voorbeeld, maar hiervan zijn in de praktijk voorbeelden te vinden. Ontwerp en gebruik zijn niet los te zien van de onderhoudsbehoefte.
Een voorbeeld van kozijnen met een grote overstek
Een voorbeeld van kozijnen met screens
Match Om tot die lange levensduur te komen is de combinatie van verf en houtsoort super belangrijk, naast uiteraard een goed ontwerp van bouwdetails. “Alles draait om de match”, benadrukt Lutke Schipholt. “Vaak wordt er gekeken naar de standaard oplossing, maar het is verstandiger om te kijken naar de optimale uitvoering. Zowel de leverancier als de eindgebruiker hebben hier baat bij.
SGT/HOUT100% heeft een nieuw gezicht. Eric Kouters vervult vanaf nu de functie van directeur/ambassadeur. Binnenkort zal Kouters zichzelf uitgebreid voorstellen op onze social media kanalen en via een nieuwsbrief. Vandaag geven we alvast een korte introductie.
Eric Kouters is een ware specialist op het gebied van projectmanagement. Als het nieuwe gezicht van HOUT100% gaat Eric namens de SGT-leden marktpartijen bezoeken. Ook in onze marketinguitingen zul je Eric regelmatig voorbij zien komen. Hij gaat ter promotie van HOUT100% onder meer experts interviewen, projecten tonen en inspirerende informatie delen.
Eric volgt Taco Schoonderwoerd op. Taco besloot na een proefperiode van een halfjaar de stap te zetten van interim-directeur naar directeur van de NBVT. Per 1 juli 2021 is hij officieel in dienst getreden als directeur van de NBVT.
Om de SGT/HOUT100% niet zonder directeur te laten zitten, werd besloten dat Taco tot en met december 2021 voor vier uur per week de functie zou blijven waarnemen. Tijdens deze periode kwamen zowel Taco als het bestuur van SGT/HOUT100% tot de conclusie dat beide functies moeilijk te combineren zijn. In goed overleg werd toen besloten op zoek te gaan naar een opvolger. Wij zijn blij te mogen vermelden dat we weer een perfecte kandidaat hebben gevonden: Eric Kouters.
“Ik vind dat het tijd is om te verduurzamen in de bouwwereld”, aldus Eric. “Hout kan hier een grote bijdrage aan leveren. Ik heb mijzelf de uitdaging gegeven om aannemers en architecten te overtuigen van de vele voordelen van hout. Dit is een uitdaging die niet alleen belangrijk is voor mezelf, maar ook voor de toekomst van de wereld. Ik ga mij hier dan ook 100% voor inzetten.”
Hoe meer je weet over houten kozijnen, hoe beter je een slimme keuze kunt maken bij de aanschaf ervan. Wij helpen je graag met het vergroten van je kennis. Daarom delen wij regelmatig inzichten van experts uit de houtbranche. Ze vertellen je over nieuwe ontwikkelingen in de branche en ervaringen uit de praktijk. Deze keer aan het woord: Ruud Verweij van Verweij Houttechniek.
Verweij Houttechniek is opgericht in 1884. Wat begon als een klein timmerbedrijf in Nieuwerbrug aan de Rijn, is uitgegroeid tot vooruitstrevend familiebedrijf met 110 mensen in vaste dienst. Verweij Houttechniek richt zich op de renovatie van houten gevelelementen voor woningcorporaties. Zo werkten ze onlangs aan de renovatie van 499 woningen in de Spoorbuurt in Nijmegen, 126 woningen aan de Laakkade in Den Haag en 54 woningen in Nieuw-Beijerland.
Bij elk project waar Verweij aan meewerkt, stellen ze zich de vraag in hoeverre totaalvervanging nodig is. Moeten kozijnen volledig vervangen worden, of kunnen ze een tweede leven krijgen? Vanuit die vraag ontstond het SecondLife-concept. Hierbij ondergaan kozijnen in de gevel een revitalisatie, waardoor ze een nieuwe levenscyclus meegaan. Ruud vertelt over dit concept.
Met SecondLife geef je houten kozijnen een tweede leven. Wat houdt dit concept precies in? Ruud: “Bij renovatie denken mensen al snel aan het vervangen van bestaande onderdelen. Onze ervaring is echter dat totale vervanging van houten kozijnen niet altijd nodig is. Door slim om te gaan met wat er al in de gevel zit, kun je de levensduur flink verlengen. In het SecondLife-concept revitaliseren onze klanten – voornamelijk vastgoedonderhoudsbedrijven – de kozijnen door het toepassen van goed isolerend glas, het droogzetten van de verbindingen, een afdekprofiel op de horizontale kozijndelen en een frisse verflaag. Wij produceren en monteren vervolgens nieuwe draaiende delen. Zo gaan de kozijnen weer 25 tot 50 jaar mee.”
Als je bestaande kozijnen als basis gebruikt, zijn de afmetingen niet meer rechttoe rechtaan. Hoe gaan jullie hiermee om? “Dat klopt, na jaren in de gevel is geen enkel kozijn meer perfect haaks. Daarom meten we elke sponning opnieuw in, zodat we de draaiende delen op pasmaat kunnen leveren. Dit betekent dat we in de fabriek kozijnen maken die ‘hol, bol en scheef’ zijn. De meetgegevens zetten onze medewerkers in een speciaal ontwikkelde app, die ze doorstuurt naar de database. Vanuit daar verwerkt de werkvoorbereiding de gegevens voor onze CNC-machines. Die frezen vervolgens alle contouren uit, zodat het draaiende element later perfect in de gevel past.”
Alle ramen en deuren zijn dus uniek op maat gemaakt? “Zeker, elk raam en elke deur die we maken past maar op één plek. Daarom frezen we direct in alle onderdelen een kenmerk op adresniveau, inclusief aanduiding waar het gevelelement zich bevindt. In de fabriek beglazen we de ramen en deuren, lakken we ze af en voorzien ze van al het nodige hang- en sluitwerk. De ramen en deuren die helemaal af zijn vervoeren we naar de bouwplaats, waar we de oude gevelelementen demonteren en de nieuwe meteen plaatsen.”
Hoe ervaren opdrachtgevers deze aanpak? “Heel positief. Dat komt omdat SecondLife verschillende voordelen biedt. Zo is duurzaamheid voor woningcorporaties, waar we indirect veel voor werken, steeds belangrijker geworden. Het revitaliseren van bestaande houten kozijnen is heel milieuvriendelijk. Je hoeft immers veel minder handelingen te doen dan bij het produceren en monteren van een nieuw kozijn en je verspilt geen grondstoffen. Ook isoleren ze beter, waardoor de energievraag wordt beperkt. Natuurlijk zorgen de verbeterwerkzaamheden ook voor uitstoot, dus voor een eerlijke vergelijking moet je die impact meenemen. We zijn nog bezig met het ontwikkelen van een rekentool om de besparing op CO2-uitstoot voor SecondLife in kaart te brengen. Dit doen we in samenwerking met het Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie (NIBE). Maar één ding is zeker: met revitalisatie van het houten kozijn voldoen woningcorporaties makkelijker aan de duurzaamheidseisen die de overheid gesteld heeft.”
Duurzaamheid is voor woningcorporaties steeds belangrijker.
En welke voordelen zijn er nog meer? “Andere voordelen zijn bijvoorbeeld de kostenbesparing, hoge omloopsnelheid en minimale overlast voor bewoners. Onderhoud en renovatie is een noodzakelijke investering, maar met SecondLife haal je er het maximale uit. Bij Verweij Houttechniek geven we altijd advies aan de voorkant. Zo kan het zijn dat sommige kozijnen er veel slechter aan toe zijn dan andere kozijnen op plekken die minder beïnvloed worden door weersomstandigheden. In dat geval adviseren we om de slechte kozijnen compleet te vervangen, en de rest te revitaliseren. Door overal maatwerk toe te passen, kom je tot de beste oplossing.”
“Meestal zijn huizen bij renovatie bewoond. Woningcorporaties willen natuurlijk dat bewoners zo min mogelijk overlast ervaren van de renovatie. Als je kozijnen volledig uit de gevel haalt, hebben ze hier ook binnenshuis last van. Bij revitalisatie is dat veel minder: het geeft minder rommel, er ontstaat geen schade aan het interieur en de omloopsnelheid is hoger. Op één dag komen we demonteren en zetten we alle nieuwe ramen en deuren erin.”
Bij SecondLife vervangen jullie de draaiende delen voor nieuwe. Wat gebeurt er met de oude onderdelen? “Duurzaamheid is heel belangrijk voor Verweij. Zo kijken we onder andere naar hoe we onze afvalstromen kunnen verminderen en grondstoffen kunnen recyclen. Daarvoor hebben we het concept NextLife geïntroduceerd. Zo laten we bijvoorbeeld oude houten stapeldorpeldeuren ontmantelen door stichting De Terugwinning. Zij bieden dagbesteding en arbeidstoeleiding voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, waardoor we samen ook sociale impact maken. In totaal krijgt 60% van het hout een hoogwaardig ‘volgend leven’ als tafelblad. Wat niet meer te gebruiken is voor NextLife, voeren we gescheiden af voor recycling. Uit berekeningen van het NIBE blijkt dat dit een CO2-besparing oplevert tot wel 40%. We doen er alles aan om onze milieu-impact zo klein mogelijk te houden.”
SecondLife: lage Total Cost of Ownership én lage milieu-impact Het grote voordeel van revitalisatie is dat het de levensduur van houten kozijnen verlengt. In plaats van volledig te vernieuwen, verbeter je wat er al is. Het resultaat? Een zeer gunstige Total Cost of Ownership van houten kozijnen. Door houtrot te herstellen, een goede nieuwe verflaag aan te brengen en beter isolerend glas te plaatsen, zijn de bestaande kozijnen weer als nieuw. De meer kwetsbare draaiende delen – ramen en deuren – worden vervangen. Zo gaan houten kozijnen met het SecondLife-concept tot wel 50 jaar langer mee.
Ook het milieu is gebaat bij deze renovatie-aanpak. Door de bestaande kozijnen te verbeteren, zijn er minder nieuwe grondstoffen nodig en blijft de CO2 in het hout opgeslagen. Dat draagt bij aan de vermindering van CO2-uitstoot. In combinatie met de minimale overlast voor bewoners, biedt SecondLife woningcorporaties de ideale aanpak voor woningrenovatie.
Vorig jaar lieten tweehonderd woningbouwers en projectontwikkelaars middels een manifest weten dat ze in houten huizen de toekomst zien. Vorige maand hebben tachtig organisaties hun handtekening gezet onder de Green Deal Houtbouw. Het mag wel duidelijk zijn dat steeds meer professionals de voordelen inzien van hout als bouwmateriaal.
Het in Breedenbroek gelegen productiebedrijf Westerveld & Nederlof produceert duurzame houtskeletbouwwanden met HOUT100%-zekerheid. Wij namen een kijkje en spraken Ralph Nederlof over de aankomende Wet kwaliteitsborging, de populariteit van houtskeletbouw en de slimme robots die hij in zijn fabriek gebruikt.
Westerveld & Nederlof Westerveld & Nederlof werd in 1942 opgericht door Herman Westerveld en Tinus Nederlof. Het bedrijf begon als een timmerfabriek voor naaidoosjes, rookstoelen en andere accessoires. Na de oorlog werd de stap naar houten kozijnen gemaakt. 30 jaar lang lag de focus op de productie van kozijnen. In 1984 kwamen hier de productie van houtskeletbouwwanden en kunststof kozijnen bij.
In al die jaren is er veel veranderd. “Een houten kozijn was vroeger een relatief simpel product”, legt Nederlof uit. “Tegenwoordig leveren wij bijna alle kozijnen compleet afgelakt en voorzien van glas. Ook prefab wanden worden steeds completer. Waar het in het verleden simpele wanden van 170mm waren, zijn het nu wanden van 270mm die vaak al in de fabriek zijn voorzien van kozijnen, vensterbanken en gevelbekleding, zoals bijvoorbeeld steenstrips.”
Prefab wanden Westerveld & Nederlof produceert kozijnen en prefab wanden. De wanden worden voornamelijk gebruikt bij seriematige woning- en utiliteitsbouw. Het gaat hierbij om zowel nieuwbouw als renovatie. Omdat de wanden prefab worden afgeleverd, kunnen ze heel snel worden geplaatst. “Bij renovatie kan een oude gevel bijvoorbeeld al binnen één dag worden vervangen door een nieuwe gevel. De gevelelementen worden desgewenst in onze fabriek onder optimale condities voorzien van steenstrips of gevelbekleding.”
De gevelelementen worden meestal door de aannemer gemonteerd. “Maar ook het monteren kunnen wij regelen. Ontzorgen is wel echt een van de trends van de afgelopen jaren. Aannemers willen met zo min mogelijk partijen werken, zodat het proces snel en soepel verloopt.”
Alle prefab wanden worden in geacclimatiseerde productiehallen geproduceerd door medewerkers, die worden ondersteund door geavanceerde machines en robots. “Het voordeel van deze robots is dat dat ze constante kwaliteit leveren en ze het hout optimaal gebruiken. De machines weten elke dag wat er geproduceerd moet worden en dat er uit elk stuk hout minimale afval mag worden gezaagd. Het kan dus zijn dat onderdeel A op een ander tijdstip wordt gezaagd dan onderdeel B, zodat onderdelen als een soort van puzzel perfect uit een stuk hout worden gehaald. Dit is beter voor het milieu en voor ons rendement.”
De machines zorgen niet alleen voor hoogstaande kwaliteit, maar maken het werk van de mensen in de fabriek ook makkelijker en minder zwaar. “Er zijn bijvoorbeeld rolbanen en machines die tilassistentie bieden.”
Al het hout dat wij gebruiken is duurzaam gecertificeerd.
Duurzaam “Al het hout dat wij gebruiken is duurzaam gecertificeerd. Voor onze kozijnen, ramen en deuren gebruiken wij vooral veel red grandis en mahonie. Alles is afkomstig uit duurzaam beheerde bossen. Hiermee dragen we er aan bij dat tropische bossen behouden blijven.”
Bij de productie van houten woningen wordt bovendien relatief weinig co2 en stikstof uitgestoten. “Sterker nog: hout slaat co2 op. Het materiaal is bovendien licht, dus werken gaat snel en is minder belastend voor het milieu. Andere voordelen zijn dat hout hergebruikt kan worden en volledig afbreekbaar is.”
Controles Om alles in goede banen te leiden vinden er bij Westerveld & Nederlof interne controles plaats. “Bij het aanbrengen van steenstrips wordt elke stap geregistreerd, inclusief details over de productieomstandigheden. Mocht er onverhoopt iets mis gaan, dan kunnen we precies zien waar het fout ging. Wat was bijvoorbeeld de temperatuur in de hal? En van de lijm? Dit zijn allemaal zaken die van belang zijn.”
“Westerveld & Nederlof is aangesloten bij HOUT100%, dus onze producten worden naast onze eigen interne controles op twee onaangekondigde momenten gecontroleerd door een onafhankelijke partij in de fabriek. Ook vinden er steekproefsgewijs bouwplaatsinspecties plaats. Het is fijn dat deze controles onafhankelijk zijn, anders ga je je eigen vlees keuren.”
WKB-wet Op 1 juli 2022 treedt de Wet Kwaliteitsborging voor het Bouwen in werking. Het doel van deze wet is de bouwkwaliteit en het bouwtoezicht verbeteren. Ralph Nederlof vindt dit een goede ontwikkeling.
“Onze kozijnen voldoen aan alle KOMO en HOUT100%-eisen. Het mooie is dat je dan ook direct voldoet aan de WKB-eisen. Wat betreft de wanden is dit grotendeels ook het geval. Echter worden daar vaker producten gemaakt die (nog) niet helemaal onder KOMO vallen. In dat geval zullen er aanvullende maatregelen getroffen moeten worden om aan de Wet kwaliteitsborging te voldoen.”
Populariteit van hout Ralph Nederlof is blij met de toenemende populariteit van hout. “Ik snap het wel. De voordelen van hout zijn enorm. En houtskeletbouw innoveert continu. Je ziet bijvoorbeeld steeds meer hoogbouw met houtskeletbouw. Dit is een relatief nieuwe tak van sport, dus zekerheid bieden door middel van controles en de WKB-wet is dan extra belangrijk. Robotisering helpt mee om het hoogste niveau te behalen.
Bossen zijn voor iedereen relevant. Ze zijn onmisbaar voor een gezonde samenleving en een florerende economie en bieden nog veel meer kansen. Bomen zijn de onbezongen helden van de klimaatverandering, zei Deborah Lawrence, hoogleraar Milieuwetenschappen aan de Universiteit van Virginia. Ik sluit me daar helemaal bij aan. Maar, de staat van de bossen is iets waar ik me zorgen over maak, want we verliezen ze nog steeds. We kunnen stellen dat de belangrijkste reden hiervoor is dat we bossen niet in de volle breedte waarderen. En laat dat nou net ook de oplossing zijn, waar ik binnen FSC mee aan de slag mag!
Verantwoord bosbeheer betekent dat bossen in houtproductie kunnen voorzien zonder eraan onderdoor te gaan. Maar houtproductie op zichzelf biedt niet voldoende inkomsten voor bossen om ze te onderhouden. Het is daarom belangrijk dat we verder kijken dan hout en alle verschillende ecosysteemdiensten die bossen bieden waarderen. Ze zijn belangrijk voor het behoud van biodiversiteit, slaan CO2 op, regelen de toevoer en bescherming van waterwegen, zorgen voor het verstevigen en behouden van de bodem en ze bieden mogelijkheden voor ecotoerisme.
Juist deze ecosysteemdiensten van bossen worden steeds crucialer in een tijd van snelle klimaatverandering. De aarde heeft een sterke behoefte aan plekken waar natuurlijke ecosystemen blijven bestaan en waar ongezonde systemen, zoals overmatige CO2 -uitstoot, gecompenseerd kunnen worden. Door de ecosysteemdiensten van het bos te waarderen, wordt aan de ene kant gezorgd voor het behoud van de rijke variatie aan diensten van bossen en aan de andere kant krijgen bedrijven en consumenten de kans om te compenseren voor hun negatieve impact. Dit wordt ook wel ‘payments for ecosystem services’ genoemd.
Bij Deurenfabriek Suselbeek in Sinderen produceren ze buitendeuren met HOUT100%-zekerheid. Wij namen een kijkje om te zien hoe de fabriek met de controles van HOUT100% omgaat en of ze al helemaal klaar zijn voor de aankomende Wet Kwaliteitsborging.
Suselbeek is niet zomaar een deurenfabriek. Al sinds 1921 produceert het bedrijf deuren. “We hebben niet alleen verstand van het product, maar denken ook graag mee met de klant”, aldus algemeen directeur Hendrikus Dannenberg. “We kunnen volledig ontzorgen.”
Deuren Bij deurenfabrieken zoals Suselbeek zijn de mogelijkheden breed. Alle soorten deuren kunnen worden gemaakt: voordeuren, achterdeuren, tuindeuren en zelfs garagedeuren. Hierbij kan worden gekozen uit (massief) hardhout of samengestelde deuren in diverse soorten en stijlen. “Denk bijvoorbeeld aan deuren van meranti hardhout of samengestelde deuren van zeer hoge kwaliteit.”
Suselbeek koopt alle materialen in bij geselecteerde agenten en importeurs, met wie al jarenlang een goede vertrouwensrelatie is. “Wij zijn er op deze manier zeker van dat al het hout over de juiste keurmerken beschikt. Qua partners werken we met vaste partijen. Zo hebben we leveranciers waar we al meer dan dertig jaar mee samenwerken.”
Dat sommige materialen nog hetzelfde zijn als vroeger, wil niet zeggen dat de deuren onveranderd zijn gebleven. “Deuren zijn tegenwoordig hoger en dikker. Ook zijn buitendeuren nu altijd van een driepuntssluiting voorzien, aangezien dat verplicht is bij nieuwbouw. En qua materialen wordt er meer gecombineerd. Een deur is allang veel meer dan een simpel stuk massief hout.”
Qua afwerking is alles mogelijk. “Sommige klanten willen onbehandelde halffabricaten. Een klant is dan zelf verantwoordelijk voor het frezen, lakken, hang- en sluitwerk en glas. De meeste klanten kiezen echter voor een complete deur. In dit geval leveren wij een deur afgelakt en voorzien van glas, plus hang- en sluitwerk.” Het gaat hierbij altijd om maatwerk. “Alles is uniek en op bestelling.”
Vooral de vraag naar compleet afgewerkte deuren is momenteel groot. “Dit kent vele voordelen. Op de bouwplaats ben je bijvoorbeeld afhankelijk van het weer. Iedereen snapt wel dat het niet goed is voor de kwaliteit als je schildert terwijl het regent. Wij produceren een deur in de fabriek onder perfecte omstandigheden, waardoor de gebruikte materialen in optimale vorm worden uitgeleverd. Doordat de deuren op de bouwplaats alleen nog hoeven te worden afgehangen, gaat er veel minder mis. Er zijn dus minder faalkosten. Bovendien is er minder afval en minder overlast voor de omgeving.”
Er heerst een taboe op het kappen van hout, maar hout als grondstof inzetten is juist een doeltreffende methode om het co2-gehalte in de atmosfeer te verlagen.
Duurzaamheid De deuren van Suselbeek zijn duurzaam op meerdere vlakken. De toegepaste materialen zijn duurzaam en de isolerende werking van de gebruikte materialen werkt energiebesparend. “Al het hout dat wij gebruiken heeft een STIP duurzaamheidscertificaat en komt dus uit duurzaam beheerde bossen. Hier wordt niet alleen met beleid gekapt, maar ook voldoende teruggepoot.”
Deze manier van bosbeheer draagt bij aan een gezonde planeet. “Als verwerker van hout vinden wij duurzaamheid heel belangrijk. Het is ook belangrijk dat dit via kanalen zoals HOUT100% naar de buitenwereld gecommuniceerd wordt.”
“Er heerst een taboe op het kappen van hout, maar hout als grondstof inzetten is juist een doeltreffende methode om het co2-gehalte in de atmosfeer te verlagen. Bomen slaan co2 op en die koolstof blijft ook opgeslagen gedurende de duur van het uit hout vervaardigde product. Hout is bovendien volledig hernieuwbaar. Het wordt tijd dat mensen gaan inzien hoe duurzaam hout écht is.”
“Ook is het belangrijk om qua houtsoorten continu te blijven innoveren. Hardhout staat ter discussie, dus wij zijn blij met nieuwe alternatieven. Denk hierbij bijvoorbeeld aan gemodificeerd hout, zoals Accoya. Vanzelfsprekend is de kwaliteit van hout het allerbelangrijkst.”
Kwaliteit Suselbeek doet er alles aan om de kwaliteit van de deuren te waarborgen. “Daarom hebben wij met onze leveranciers hele duidelijke afspraken gemaakt over de materialen en controleren we alles wat bij de fabriek naar binnen komt.”
“Wij krijgen zes keer per jaar onaangekondigd een controle van de SKH. Ook zijn we een HOUT100%-bedrijf. HOUT100% voert vier controles uit verspreid over het gehele bouwproces: een fabriekscheck, een bouwplaatsinspectie, een opleveringscheck en een onderhoudscheck.”
WKB-wet Volgend jaar geldt de Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen. Het doel van de nieuwe wet is de bouwkwaliteit en het bouwtoezicht verbeteren. Dannenberg vindt dit een goede ontwikkeling. “De sector wordt op deze manier weer professioneler.”
Een aannemer wordt door de wet verantwoordelijk voor de kwaliteit van het gehele bouwwerk en is met de keuze voor een HOUT100%-bedrijf verzekerd van een topkwaliteit product in het geheel.
Voor Suselbeek verandert er weinig. “Als je een KOMO-certificaat hebt en aangesloten bent bij HOUT100%, weet je dat je gecontroleerde kwaliteit én zekerheid hebt. De toegevoegde waarde van HOUT100% is dat we tijdens het bouwen blijven controleren of alles op de juiste manier gaat. Werk je in elke fase volgens de HOUT100%-kwaliteitseisen? Dan voldoe je automatisch aan de Wet Kwaliteitsborging.
Het gebruik van hout in de bouw en inrichting biedt tal van voordelen. Naast dat hout duurzaam, onderhoudsvriendelijk en veelzijdig is, heeft het ook aanzienlijke gezondheidsvoordelen. Diverse studies, uitgevoerd door vooraanstaande instituten, tonen aan dat hout zowel op fysiek als psychologisch vlak positieve effecten heeft.
1. Een gezonde luchtvochtigheid
Hout is een hygroscopisch materiaal, wat betekent dat het vocht opneemt en weer afgeeft aan de lucht. Dit helpt om de luchtvochtigheid in binnenruimtes in balans te houden, wat belangrijk is voor een gezond binnenklimaat. Een stabiele luchtvochtigheid draagt bij aan het voorkomen van ademhalingsproblemen en vermindert de verspreiding van schimmels en bacteriën. Deze eigenschappen zijn gedocumenteerd door het Human Research Institut für Gesundheitstechnologie und Präventionsforschung in Oostenrijk en het University of British Columbia in samenwerking met FPInnovations.
2. Hypoallergeen en hygiënisch
Dankzij zijn gladde oppervlak is hout eenvoudig schoon te houden en het is hypoallergeen. Dit betekent dat hout minder allergenen vasthoudt in vergelijking met materialen zoals tapijt, wat vooral voordelig is voor mensen met allergieën of astma. Bovendien helpt hout om de luchtkwaliteit binnenshuis te verbeteren door de luchtvochtigheid te reguleren. Deze bevindingen zijn ondersteund door onderzoek uitgevoerd doorPlanet Ark enNaturally.
3. Stressreductie en psychologisch welzijn
Hout heeft een bewezen kalmerend effect. Onderzoek van hetHuman Research Institut toonde aan dat in klaslokalen met houten elementen de hartslag van leerlingen met gemiddeld 8.600 slagen per dag lager was dan in lokalen zonder hout. Dit wijst op een significante vermindering van stressniveaus. Daarnaast concludeerde een studie van deUniversity of British Columbia enFPInnovations dat blootstelling aan hout het sympathische zenuwstelsel positief beïnvloedt, wat resulteert in een algeheel verbeterde gezondheid.
4. Verbeterde sociale interactie
Hout creëert een vriendelijkere en meer ontspannen omgeving. In scholen en kantoren met veel houten elementen verloopt de sociale interactie rustiger en efficiënter. Dit werd gedocumenteerd in het onderzoek vanHuman Research Institut in Oostenrijk en door verdere studies uitgevoerd doorNaturally. Een onderzoek vanPlanet Ark onder 1.000 deelnemers toonde aan dat 96% van de mensen hout als visueel aantrekkelijk beschouwt, wat bijdraagt aan een positievere sociale omgeving.
5. Ondersteuning van het sympathische zenuwstelsel
Hout in interieurs kan het sympathische zenuwstelselpositiefbeïnvloeden, wat onder andere de functies van het hart, de longen en het spijsverteringsstelsel reguleert. Dit leidt tot een algeheel gezonder lichaam en een verbeterde stressbestendigheid. Deze bevindingen zijn gedocumenteerd doorFPInnovations en deUniversity of British Columbia.
6. Verbeterde concentratie en creativiteit
Ruimtes waarin hout een prominente rol speelt, bevorderen de concentratie en creativiteit. In een studie uitgevoerd doorNaturally bleek dat mensen in een omgeving met hout zich beter konden concentreren en productiever waren. Een ander onderzoek van hetHuman Research Institut toonde aan dat het gebruik van hout in klaslokalen de leerprestaties verbeterde en het algemene welzijn van leerlingen bevorderde.
7. Hout in zorginstellingen
Ruimtes waarin hout een prominente rol speelt, bevorderen de concentratie en creativiteit. In een studie uitgevoerd doorNaturally bleek dat mensen in een omgeving met hout zich beter konden concentreren en productiever waren. Een ander onderzoek van hetHuman Research Institut toonde aan dat het gebruik van hout in klaslokalen de leerprestaties verbeterde en het algemene welzijn van leerlingen bevorderde.
Conclusie
Hout is niet alleen een prachtig en veelzijdig bouwmateriaal, maar ook een keuze die de gezondheid bevordert. Of het nu gaat om het creëren van een stabiele luchtvochtigheid, het verminderen van stress of het bevorderen van een betere sociale interactie, hout biedt tal van voordelen die het welzijn van mensen ten goede komen. Door te kiezen voor hout in je interieur, investeer je in een gezondere, duurzamere en productievere leef- en werkomgeving.
HOUT100% staat voor de beste timmerfabrieken van Nederland. Je kent ons waarschijnlijk vooral van houten kozijnen. Wat minder bekend is, is dat er ook spouwbladen en zelfs deuren worden gefabriceerd met HOUT100%-zekerheid.
Met de aankomende Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen wordt het voor houtskeletbouwers extra belangrijk om zich aan alle geldende kwaliteitseisen te houden. Wij spraken Erik Zeilstra van Houkesloot om te peilen wat de houtskeletbouwsector van de nieuwe wet vindt en of Houkesloot al helemaal voorbereid is.
Houkesloot levert onder meer geprefabriceerde houtskeletbouwgevels, -wanden, -vloeren en -daken. Het bedrijf is in 2007 ontstaan uit een fusie van Bokma en Friso Bouwgroep. Zeilstra is al vijftien jaar werkzaam bij het bedrijf.
Prefab houtskeletbouw “Houtskeletbouw kent vele voordelen”, zo legt Zeilstra uit. “Het is een veilige bouwconstructie die zelfs aardbevingsbestendig is. Houtskeletbouw weegt minder dan traditionele bouwsystemen en kent ook geen volledig stijve verbinding. De manier van bevestiging van de elementen kan trillingen ondergaan. Dit verkleint de kans op scheuren en voorkomt instorten.”
“Daarnaast is houtskeletbouw onderhoudsarm, energiezuinig en flexibel in te delen. Het is een snelle bouwmethode, wat een groot voordeel is met de huidige druk op de bouwsector. Voor zowel gemeenten, aannemers, ontwikkelaars, woningcorporaties als bewoners is het daarom aantrekkelijk om te kiezen voor houtskeletbouw.”
Automatiseren “Omdat er bij Houkesloot veel specials worden gemaakt, vindt er veel handwerk plaats. Daarnaast produceren wij ook regelmatig appartementen. Omdat het werk steeds wisselt, is automatiseren dan niet mogelijk.”
Toch zou Zeilstra graag meer automatiseren. “Het wordt steeds lastiger om mensen te vinden, dus in die zin zou automatiseren in de toekomst een uitkomst zijn.”
Binnen de houtskeletbouw zijn momenteel meerdere trends te zien volgens Zeilstra. “Onze klanten verwachten zo compleet mogelijke oplossingen. Het liefst afgelakt, beglaasd en al. De traditionele aannemer moet opschalen. En duurzaamheid speelt daarbij ook een belangrijke rol. Het liefst zien ze nul op de meter staan. In een Nul op de Meter-woning wordt het netto energiegebruik tot nul gereduceerd. Dit gebeurt door slim gebruik te maken van energiebesparende voorzieningen.”
Voor houtskeletbouw wordt alleen de beste kwaliteit duurzaam gecertificeerd hout gebruikt.
Waarborgen kwaliteit De kwaliteit van houtskeletbouw wordt steeds hoger. Om dit te waarborgen zijn er bij Houkesloot duidelijke afspraken gemaakt over alles wat binnenkomt. “Voor houtskeletbouw wordt alleen de beste kwaliteit duurzaam gecertificeerd hout gebruikt. Alles dient voorzien te zijn van een KOMO-keurmerk. En er worden strikte afspraken gemaakt met onze leveranciers, zodat er geen zwakke schakels in het proces zitten.”
Tijdens het proces vinden er controles plaats. “Houkesloot is aangesloten bij HOUT100%, dus onze producten worden naast onze eigen interne controles op twee onaangekondigde momenten gecontroleerd door een onafhankelijke partij in de fabriek. Vervolgens vinden er steekproefsgewijs bouwplaatsinspecties plaats.”
Op 1 juli 2022 treedt de Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen in werking, met als doel de bouwkwaliteit en het bouwtoezicht te verbeteren. Of Houkesloot daar al op is voorbereid? “Helemaal! HOUT100%-producten voldoen aan alle eisen, waaronder KOMO. Dus wij waren eigenlijk altijd al WKB-proof.”
Zeilstra vindt het heel goed dat de wet komt. “Dan onderscheid een HOUT100%-bedrijf zich van een niet HOUT100%-bedrijf. Dit biedt voor zowel de leverancier als de eigenaar van de woning of het pand veel meer zekerheid. Voor alle betrokken partijen is het meteen duidelijk dat de kwaliteit goed is en aan de huidige wetgevingen voldoet. Controle op kwaliteit is de basis.”
Duurzaamheid Naast het waarborgen van kwaliteit, vindt Zeilstra het heel belangrijk dat houtskeletbouw duurzaam wordt geproduceerd. “Alles wat wij verwerken heeft een duurzaamheidscertificaat (STIP en FSC). Dus al het hout waarmee wij werken is afkomstig uit duurzaam beheerde bossen. Het gaat hierbij meestal om Scandinavisch hout. Wist je trouwens dat ze in Scandinavië nog steeds meer bomen planten dan dat ze kappen?”
Een duurzaam product waar ze bij Houkesloot momenteel aan werken zijn sedumdaken. Op de daken groeien een soort vetplantjes. “Het voordeel van deze daken is dat ze weinig onderhoud nodig hebben en goed warmte en geluid isoleren. Gemeentes promoten het bovendien voor waterhuishouding. Sedumdaken nemen veel water op en dat is met de huidige klimaatproblemen, waarbij stortregens regelmatig voorkomen, een groot voordeel.”
Ondanks het enorme duurzame karakter van hout, merkt Zeilstra dat de vraag naar hout nog stabiel blijft. “Onze sector kan hele goede kwaliteit kozijnen leveren, alleen vermarkten we het nog niet voldoende.” Toch is Zeilstra positief. “Je ziet dat woningbouwverenigingen duurzaamheid steeds meer centraal zetten. En dan kom je toch al snel bij het meest duurzame materiaal uit, namelijk hout.”
Meer dan 80 organisaties hebben op 21 oktober hun handtekening gezet onder de Green Deal Houtbouw in de Metropoolregio Amsterdam (MRA). Dit betekent dat de regio er werk van gaat maken om vanaf 2025 minimaal 20% van alle nieuwbouw met hout of biobased materialen uit te voeren. Met de huidige woningproductie van ca. 15.000 nieuwe woningen per jaar in de MRA, komt dit percentage overeen met ca. 3.000 houtbouwwoningen per jaar.
Maar liefst 40% van alle grondstoffen van de aarde wordt gebruikt voor de bouw. Voor de CO2-uitstoot geldt hetzelfde. Door als gemeenten, rijksoverheid, institutionele beleggers, woningcorporaties en bouwers te kiezen voor de hernieuwbare grondstof hout, wordt er een duurzame keuze gemaakt en kan de CO2-uitstoot flink worden beperkt.
Marieke van Doorninck, wethouder Ruimtelijke Ontwikkeling en Duurzaamheid van de gemeente Amsterdam, zegt dat de uitdaging waar de MRA voor staat zo min mogelijk verplichtend zal worden opgelegd. “Wij willen niet voorschrijven wat moet, maar tenders uitzetten.”
Wij willen niet voorschrijven wat moet, maar tenders uitzetten.
Prof. Arjan van Timmeren, hoogleraar Environmental Technology & Design aan de TU Delft, benadrukt de noodzaak van het convenant. “De aardse bronnen die we gebruiken voor de bouw hebben een gigantische impact op het leefmilieu. Door te bouwen met hout leggen we zelfs CO2 vast indien we het hergebruiken. Bij houtbouw hebben we het over Europees hout en hier is meer dan genoeg van. 20% houtbouw, waar de MRA als eerste stap op inzet, betekent 189 kton CO2-besparing op jaarbasis.”
Van Doorninck zegt dat het belangrijk is dat er wordt afgerekend met de vele mythes rondom hout. Zo zijn er veel mensen die denken dat er een tekort aan hout is, terwijl dat helemaal niet zo is.
Naast het duurzame aspect kent hout nog veel meer voordelen. Vaak zijn onderdelen prefab te maken. Je kunt hierdoor sneller bouwen en de kosten naar beneden brengen. Er is bovendien veel minder overlast op de bouwplaats.
Een van de partijen die de Green Deal Houtbouw heeft ondertekend is Centrum Hout, een samenwerking tussen NBVT en VVNH. Alle HOUT100%-leden zijn onderdeel van Centrum Hout. Wij zijn dan ook erg blij met de Green Deal Houtbouw. Laten we hopen dat ook andere regio’s gaan volgen en kiezen voor meer hout in de bouw.
