Bossen zijn voor iedereen relevant. Ze zijn onmisbaar voor een gezonde samenleving en een florerende economie en bieden nog veel meer kansen. Bomen zijn de onbezongen helden van de klimaatverandering, zei Deborah Lawrence, hoogleraar Milieuwetenschappen aan de Universiteit van Virginia. Ik sluit me daar helemaal bij aan. Maar, de staat van de bossen is iets waar ik me zorgen over maak, want we verliezen ze nog steeds. We kunnen stellen dat de belangrijkste reden hiervoor is dat we bossen niet in de volle breedte waarderen. En laat dat nou net ook de oplossing zijn, waar ik binnen FSC mee aan de slag mag!
Verantwoord bosbeheer betekent dat bossen in houtproductie kunnen voorzien zonder eraan onderdoor te gaan. Maar houtproductie op zichzelf biedt niet voldoende inkomsten voor bossen om ze te onderhouden. Het is daarom belangrijk dat we verder kijken dan hout en alle verschillende ecosysteemdiensten die bossen bieden waarderen. Ze zijn belangrijk voor het behoud van biodiversiteit, slaan CO2 op, regelen de toevoer en bescherming van waterwegen, zorgen voor het verstevigen en behouden van de bodem en ze bieden mogelijkheden voor ecotoerisme.
Juist deze ecosysteemdiensten van bossen worden steeds crucialer in een tijd van snelle klimaatverandering. De aarde heeft een sterke behoefte aan plekken waar natuurlijke ecosystemen blijven bestaan en waar ongezonde systemen, zoals overmatige CO2 -uitstoot, gecompenseerd kunnen worden. Door de ecosysteemdiensten van het bos te waarderen, wordt aan de ene kant gezorgd voor het behoud van de rijke variatie aan diensten van bossen en aan de andere kant krijgen bedrijven en consumenten de kans om te compenseren voor hun negatieve impact. Dit wordt ook wel ‘payments for ecosystem services’ genoemd.
Bij Deurenfabriek Suselbeek in Sinderen produceren ze buitendeuren met HOUT100%-zekerheid. Wij namen een kijkje om te zien hoe de fabriek met de controles van HOUT100% omgaat en of ze al helemaal klaar zijn voor de aankomende Wet Kwaliteitsborging.
Suselbeek is niet zomaar een deurenfabriek. Al sinds 1921 produceert het bedrijf deuren. “We hebben niet alleen verstand van het product, maar denken ook graag mee met de klant”, aldus algemeen directeur Hendrikus Dannenberg. “We kunnen volledig ontzorgen.”
Deuren Bij deurenfabrieken zoals Suselbeek zijn de mogelijkheden breed. Alle soorten deuren kunnen worden gemaakt: voordeuren, achterdeuren, tuindeuren en zelfs garagedeuren. Hierbij kan worden gekozen uit (massief) hardhout of samengestelde deuren in diverse soorten en stijlen. “Denk bijvoorbeeld aan deuren van meranti hardhout of samengestelde deuren van zeer hoge kwaliteit.”
Suselbeek koopt alle materialen in bij geselecteerde agenten en importeurs, met wie al jarenlang een goede vertrouwensrelatie is. “Wij zijn er op deze manier zeker van dat al het hout over de juiste keurmerken beschikt. Qua partners werken we met vaste partijen. Zo hebben we leveranciers waar we al meer dan dertig jaar mee samenwerken.”
Dat sommige materialen nog hetzelfde zijn als vroeger, wil niet zeggen dat de deuren onveranderd zijn gebleven. “Deuren zijn tegenwoordig hoger en dikker. Ook zijn buitendeuren nu altijd van een driepuntssluiting voorzien, aangezien dat verplicht is bij nieuwbouw. En qua materialen wordt er meer gecombineerd. Een deur is allang veel meer dan een simpel stuk massief hout.”
Qua afwerking is alles mogelijk. “Sommige klanten willen onbehandelde halffabricaten. Een klant is dan zelf verantwoordelijk voor het frezen, lakken, hang- en sluitwerk en glas. De meeste klanten kiezen echter voor een complete deur. In dit geval leveren wij een deur afgelakt en voorzien van glas, plus hang- en sluitwerk.” Het gaat hierbij altijd om maatwerk. “Alles is uniek en op bestelling.”
Vooral de vraag naar compleet afgewerkte deuren is momenteel groot. “Dit kent vele voordelen. Op de bouwplaats ben je bijvoorbeeld afhankelijk van het weer. Iedereen snapt wel dat het niet goed is voor de kwaliteit als je schildert terwijl het regent. Wij produceren een deur in de fabriek onder perfecte omstandigheden, waardoor de gebruikte materialen in optimale vorm worden uitgeleverd. Doordat de deuren op de bouwplaats alleen nog hoeven te worden afgehangen, gaat er veel minder mis. Er zijn dus minder faalkosten. Bovendien is er minder afval en minder overlast voor de omgeving.”
Er heerst een taboe op het kappen van hout, maar hout als grondstof inzetten is juist een doeltreffende methode om het co2-gehalte in de atmosfeer te verlagen.
Duurzaamheid De deuren van Suselbeek zijn duurzaam op meerdere vlakken. De toegepaste materialen zijn duurzaam en de isolerende werking van de gebruikte materialen werkt energiebesparend. “Al het hout dat wij gebruiken heeft een STIP duurzaamheidscertificaat en komt dus uit duurzaam beheerde bossen. Hier wordt niet alleen met beleid gekapt, maar ook voldoende teruggepoot.”
Deze manier van bosbeheer draagt bij aan een gezonde planeet. “Als verwerker van hout vinden wij duurzaamheid heel belangrijk. Het is ook belangrijk dat dit via kanalen zoals HOUT100% naar de buitenwereld gecommuniceerd wordt.”
“Er heerst een taboe op het kappen van hout, maar hout als grondstof inzetten is juist een doeltreffende methode om het co2-gehalte in de atmosfeer te verlagen. Bomen slaan co2 op en die koolstof blijft ook opgeslagen gedurende de duur van het uit hout vervaardigde product. Hout is bovendien volledig hernieuwbaar. Het wordt tijd dat mensen gaan inzien hoe duurzaam hout écht is.”
“Ook is het belangrijk om qua houtsoorten continu te blijven innoveren. Hardhout staat ter discussie, dus wij zijn blij met nieuwe alternatieven. Denk hierbij bijvoorbeeld aan gemodificeerd hout, zoals Accoya. Vanzelfsprekend is de kwaliteit van hout het allerbelangrijkst.”
Kwaliteit Suselbeek doet er alles aan om de kwaliteit van de deuren te waarborgen. “Daarom hebben wij met onze leveranciers hele duidelijke afspraken gemaakt over de materialen en controleren we alles wat bij de fabriek naar binnen komt.”
“Wij krijgen zes keer per jaar onaangekondigd een controle van de SKH. Ook zijn we een HOUT100%-bedrijf. HOUT100% voert vier controles uit verspreid over het gehele bouwproces: een fabriekscheck, een bouwplaatsinspectie, een opleveringscheck en een onderhoudscheck.”
WKB-wet Volgend jaar geldt de Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen. Het doel van de nieuwe wet is de bouwkwaliteit en het bouwtoezicht verbeteren. Dannenberg vindt dit een goede ontwikkeling. “De sector wordt op deze manier weer professioneler.”
Een aannemer wordt door de wet verantwoordelijk voor de kwaliteit van het gehele bouwwerk en is met de keuze voor een HOUT100%-bedrijf verzekerd van een topkwaliteit product in het geheel.
Voor Suselbeek verandert er weinig. “Als je een KOMO-certificaat hebt en aangesloten bent bij HOUT100%, weet je dat je gecontroleerde kwaliteit én zekerheid hebt. De toegevoegde waarde van HOUT100% is dat we tijdens het bouwen blijven controleren of alles op de juiste manier gaat. Werk je in elke fase volgens de HOUT100%-kwaliteitseisen? Dan voldoe je automatisch aan de Wet Kwaliteitsborging.
Het gebruik van hout in de bouw en inrichting biedt tal van voordelen. Naast dat hout duurzaam, onderhoudsvriendelijk en veelzijdig is, heeft het ook aanzienlijke gezondheidsvoordelen. Diverse studies, uitgevoerd door vooraanstaande instituten, tonen aan dat hout zowel op fysiek als psychologisch vlak positieve effecten heeft.
1. Een gezonde luchtvochtigheid
Hout is een hygroscopisch materiaal, wat betekent dat het vocht opneemt en weer afgeeft aan de lucht. Dit helpt om de luchtvochtigheid in binnenruimtes in balans te houden, wat belangrijk is voor een gezond binnenklimaat. Een stabiele luchtvochtigheid draagt bij aan het voorkomen van ademhalingsproblemen en vermindert de verspreiding van schimmels en bacteriën. Deze eigenschappen zijn gedocumenteerd door het Human Research Institut für Gesundheitstechnologie und Präventionsforschung in Oostenrijk en het University of British Columbia in samenwerking met FPInnovations.
2. Hypoallergeen en hygiënisch
Dankzij zijn gladde oppervlak is hout eenvoudig schoon te houden en het is hypoallergeen. Dit betekent dat hout minder allergenen vasthoudt in vergelijking met materialen zoals tapijt, wat vooral voordelig is voor mensen met allergieën of astma. Bovendien helpt hout om de luchtkwaliteit binnenshuis te verbeteren door de luchtvochtigheid te reguleren. Deze bevindingen zijn ondersteund door onderzoek uitgevoerd doorPlanet Ark enNaturally.
3. Stressreductie en psychologisch welzijn
Hout heeft een bewezen kalmerend effect. Onderzoek van hetHuman Research Institut toonde aan dat in klaslokalen met houten elementen de hartslag van leerlingen met gemiddeld 8.600 slagen per dag lager was dan in lokalen zonder hout. Dit wijst op een significante vermindering van stressniveaus. Daarnaast concludeerde een studie van deUniversity of British Columbia enFPInnovations dat blootstelling aan hout het sympathische zenuwstelsel positief beïnvloedt, wat resulteert in een algeheel verbeterde gezondheid.
4. Verbeterde sociale interactie
Hout creëert een vriendelijkere en meer ontspannen omgeving. In scholen en kantoren met veel houten elementen verloopt de sociale interactie rustiger en efficiënter. Dit werd gedocumenteerd in het onderzoek vanHuman Research Institut in Oostenrijk en door verdere studies uitgevoerd doorNaturally. Een onderzoek vanPlanet Ark onder 1.000 deelnemers toonde aan dat 96% van de mensen hout als visueel aantrekkelijk beschouwt, wat bijdraagt aan een positievere sociale omgeving.
5. Ondersteuning van het sympathische zenuwstelsel
Hout in interieurs kan het sympathische zenuwstelselpositiefbeïnvloeden, wat onder andere de functies van het hart, de longen en het spijsverteringsstelsel reguleert. Dit leidt tot een algeheel gezonder lichaam en een verbeterde stressbestendigheid. Deze bevindingen zijn gedocumenteerd doorFPInnovations en deUniversity of British Columbia.
6. Verbeterde concentratie en creativiteit
Ruimtes waarin hout een prominente rol speelt, bevorderen de concentratie en creativiteit. In een studie uitgevoerd doorNaturally bleek dat mensen in een omgeving met hout zich beter konden concentreren en productiever waren. Een ander onderzoek van hetHuman Research Institut toonde aan dat het gebruik van hout in klaslokalen de leerprestaties verbeterde en het algemene welzijn van leerlingen bevorderde.
7. Hout in zorginstellingen
Ruimtes waarin hout een prominente rol speelt, bevorderen de concentratie en creativiteit. In een studie uitgevoerd doorNaturally bleek dat mensen in een omgeving met hout zich beter konden concentreren en productiever waren. Een ander onderzoek van hetHuman Research Institut toonde aan dat het gebruik van hout in klaslokalen de leerprestaties verbeterde en het algemene welzijn van leerlingen bevorderde.
Conclusie
Hout is niet alleen een prachtig en veelzijdig bouwmateriaal, maar ook een keuze die de gezondheid bevordert. Of het nu gaat om het creëren van een stabiele luchtvochtigheid, het verminderen van stress of het bevorderen van een betere sociale interactie, hout biedt tal van voordelen die het welzijn van mensen ten goede komen. Door te kiezen voor hout in je interieur, investeer je in een gezondere, duurzamere en productievere leef- en werkomgeving.
HOUT100% staat voor de beste timmerfabrieken van Nederland. Je kent ons waarschijnlijk vooral van houten kozijnen. Wat minder bekend is, is dat er ook spouwbladen en zelfs deuren worden gefabriceerd met HOUT100%-zekerheid.
Met de aankomende Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen wordt het voor houtskeletbouwers extra belangrijk om zich aan alle geldende kwaliteitseisen te houden. Wij spraken Erik Zeilstra van Houkesloot om te peilen wat de houtskeletbouwsector van de nieuwe wet vindt en of Houkesloot al helemaal voorbereid is.
Houkesloot levert onder meer geprefabriceerde houtskeletbouwgevels, -wanden, -vloeren en -daken. Het bedrijf is in 2007 ontstaan uit een fusie van Bokma en Friso Bouwgroep. Zeilstra is al vijftien jaar werkzaam bij het bedrijf.
Prefab houtskeletbouw “Houtskeletbouw kent vele voordelen”, zo legt Zeilstra uit. “Het is een veilige bouwconstructie die zelfs aardbevingsbestendig is. Houtskeletbouw weegt minder dan traditionele bouwsystemen en kent ook geen volledig stijve verbinding. De manier van bevestiging van de elementen kan trillingen ondergaan. Dit verkleint de kans op scheuren en voorkomt instorten.”
“Daarnaast is houtskeletbouw onderhoudsarm, energiezuinig en flexibel in te delen. Het is een snelle bouwmethode, wat een groot voordeel is met de huidige druk op de bouwsector. Voor zowel gemeenten, aannemers, ontwikkelaars, woningcorporaties als bewoners is het daarom aantrekkelijk om te kiezen voor houtskeletbouw.”
Automatiseren “Omdat er bij Houkesloot veel specials worden gemaakt, vindt er veel handwerk plaats. Daarnaast produceren wij ook regelmatig appartementen. Omdat het werk steeds wisselt, is automatiseren dan niet mogelijk.”
Toch zou Zeilstra graag meer automatiseren. “Het wordt steeds lastiger om mensen te vinden, dus in die zin zou automatiseren in de toekomst een uitkomst zijn.”
Binnen de houtskeletbouw zijn momenteel meerdere trends te zien volgens Zeilstra. “Onze klanten verwachten zo compleet mogelijke oplossingen. Het liefst afgelakt, beglaasd en al. De traditionele aannemer moet opschalen. En duurzaamheid speelt daarbij ook een belangrijke rol. Het liefst zien ze nul op de meter staan. In een Nul op de Meter-woning wordt het netto energiegebruik tot nul gereduceerd. Dit gebeurt door slim gebruik te maken van energiebesparende voorzieningen.”
Voor houtskeletbouw wordt alleen de beste kwaliteit duurzaam gecertificeerd hout gebruikt.
Waarborgen kwaliteit De kwaliteit van houtskeletbouw wordt steeds hoger. Om dit te waarborgen zijn er bij Houkesloot duidelijke afspraken gemaakt over alles wat binnenkomt. “Voor houtskeletbouw wordt alleen de beste kwaliteit duurzaam gecertificeerd hout gebruikt. Alles dient voorzien te zijn van een KOMO-keurmerk. En er worden strikte afspraken gemaakt met onze leveranciers, zodat er geen zwakke schakels in het proces zitten.”
Tijdens het proces vinden er controles plaats. “Houkesloot is aangesloten bij HOUT100%, dus onze producten worden naast onze eigen interne controles op twee onaangekondigde momenten gecontroleerd door een onafhankelijke partij in de fabriek. Vervolgens vinden er steekproefsgewijs bouwplaatsinspecties plaats.”
Op 1 juli 2022 treedt de Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen in werking, met als doel de bouwkwaliteit en het bouwtoezicht te verbeteren. Of Houkesloot daar al op is voorbereid? “Helemaal! HOUT100%-producten voldoen aan alle eisen, waaronder KOMO. Dus wij waren eigenlijk altijd al WKB-proof.”
Zeilstra vindt het heel goed dat de wet komt. “Dan onderscheid een HOUT100%-bedrijf zich van een niet HOUT100%-bedrijf. Dit biedt voor zowel de leverancier als de eigenaar van de woning of het pand veel meer zekerheid. Voor alle betrokken partijen is het meteen duidelijk dat de kwaliteit goed is en aan de huidige wetgevingen voldoet. Controle op kwaliteit is de basis.”
Duurzaamheid Naast het waarborgen van kwaliteit, vindt Zeilstra het heel belangrijk dat houtskeletbouw duurzaam wordt geproduceerd. “Alles wat wij verwerken heeft een duurzaamheidscertificaat (STIP en FSC). Dus al het hout waarmee wij werken is afkomstig uit duurzaam beheerde bossen. Het gaat hierbij meestal om Scandinavisch hout. Wist je trouwens dat ze in Scandinavië nog steeds meer bomen planten dan dat ze kappen?”
Een duurzaam product waar ze bij Houkesloot momenteel aan werken zijn sedumdaken. Op de daken groeien een soort vetplantjes. “Het voordeel van deze daken is dat ze weinig onderhoud nodig hebben en goed warmte en geluid isoleren. Gemeentes promoten het bovendien voor waterhuishouding. Sedumdaken nemen veel water op en dat is met de huidige klimaatproblemen, waarbij stortregens regelmatig voorkomen, een groot voordeel.”
Ondanks het enorme duurzame karakter van hout, merkt Zeilstra dat de vraag naar hout nog stabiel blijft. “Onze sector kan hele goede kwaliteit kozijnen leveren, alleen vermarkten we het nog niet voldoende.” Toch is Zeilstra positief. “Je ziet dat woningbouwverenigingen duurzaamheid steeds meer centraal zetten. En dan kom je toch al snel bij het meest duurzame materiaal uit, namelijk hout.”
Meer dan 80 organisaties hebben op 21 oktober hun handtekening gezet onder de Green Deal Houtbouw in de Metropoolregio Amsterdam (MRA). Dit betekent dat de regio er werk van gaat maken om vanaf 2025 minimaal 20% van alle nieuwbouw met hout of biobased materialen uit te voeren. Met de huidige woningproductie van ca. 15.000 nieuwe woningen per jaar in de MRA, komt dit percentage overeen met ca. 3.000 houtbouwwoningen per jaar.
Maar liefst 40% van alle grondstoffen van de aarde wordt gebruikt voor de bouw. Voor de CO2-uitstoot geldt hetzelfde. Door als gemeenten, rijksoverheid, institutionele beleggers, woningcorporaties en bouwers te kiezen voor de hernieuwbare grondstof hout, wordt er een duurzame keuze gemaakt en kan de CO2-uitstoot flink worden beperkt.
Marieke van Doorninck, wethouder Ruimtelijke Ontwikkeling en Duurzaamheid van de gemeente Amsterdam, zegt dat de uitdaging waar de MRA voor staat zo min mogelijk verplichtend zal worden opgelegd. “Wij willen niet voorschrijven wat moet, maar tenders uitzetten.”
Wij willen niet voorschrijven wat moet, maar tenders uitzetten.
Prof. Arjan van Timmeren, hoogleraar Environmental Technology & Design aan de TU Delft, benadrukt de noodzaak van het convenant. “De aardse bronnen die we gebruiken voor de bouw hebben een gigantische impact op het leefmilieu. Door te bouwen met hout leggen we zelfs CO2 vast indien we het hergebruiken. Bij houtbouw hebben we het over Europees hout en hier is meer dan genoeg van. 20% houtbouw, waar de MRA als eerste stap op inzet, betekent 189 kton CO2-besparing op jaarbasis.”
Van Doorninck zegt dat het belangrijk is dat er wordt afgerekend met de vele mythes rondom hout. Zo zijn er veel mensen die denken dat er een tekort aan hout is, terwijl dat helemaal niet zo is.
Naast het duurzame aspect kent hout nog veel meer voordelen. Vaak zijn onderdelen prefab te maken. Je kunt hierdoor sneller bouwen en de kosten naar beneden brengen. Er is bovendien veel minder overlast op de bouwplaats.
Een van de partijen die de Green Deal Houtbouw heeft ondertekend is Centrum Hout, een samenwerking tussen NBVT en VVNH. Alle HOUT100%-leden zijn onderdeel van Centrum Hout. Wij zijn dan ook erg blij met de Green Deal Houtbouw. Laten we hopen dat ook andere regio’s gaan volgen en kiezen voor meer hout in de bouw.
Elphi Nelissen, bestuurslid Fontys University of Applied Sciences, is ervan overtuigd dat circulair bouwen over 30 jaar de gewoonste zaak van de wereld is. Wij spraken met haar over de vraag hoe we dit gaan bereiken.
Circulaire transitie
“Laten we dan eerst de definitie van circulair bouwen samen goed vaststellen. Wij vinden dat het een manier van bouwen is die de aarde en grondstoffen niet onnodig uitput, het milieu niet aantast en ecosystemen intact laat. Dat doen we voor de mensen hier en nu, later en elders”, vertelt Nelissen.
“Vanuit de gemeenschap is er zeker de behoefte en wens om richting circulair bouwen te bewegen. Dankzij de toenemende kennis van de jongere generaties is dit slechts een kwestie van tijd. Ontwerpers die we nu opleiden gaan het verschil maken. Op de TU/e, waar ik onlangs afscheid heb genomen, is circulariteit een integraal onderdeel van het curriculum. Andere opleiders volgen.”
“En er zijn veel meer initiatieven op het gebied van circulariteit. Zo heeft BNA onlangs een uitvraag gedaan voor het beste circulaire gebouw van Nederland. Ook toonaangevende ontwerpers zijn zich bewust van de noodzaak. De overheid heeft afspraken gemaakt bijvoorbeeld. Nu wordt nog slechts 27% circulair aanbesteed, maar de afspraak ligt er dat in 2023 alle uitvragen circulair zijn, tenzij er noodzaak is om het niet te doen.”
Benodigde verandering
“De grootste weerstand zit bij opdrachtgevers, ontwerpers en bouwers. Zij zijn gewend aan duidelijkheid rondom brandwerendheid en veiligheid. Zij gaan voor de veilige keuze. Vaak weten ze gewoon niet goed genoeg hoe hout zich gedraagt en wat je er mee kunt. Terwijl op het gebied van hergebruik van kozijnen, modulaire houtbouw of prefab al zoveel mogelijk is. Hen adviseer ik: ga mee in de stroom van circulariteit. Anders heb je over 10 jaar geen bestaansrecht meer. Je zult wel mee moeten. Dat geloof ik echt.”
“Kijkend naar kozijnen zijn de desbetreffende partijen erbij gebaat dat ze de Total Cost of Ownership van hout tegenover aluminium en kunststof hebben. Dat moet specifieker per situatie. Bij hoogbouw is dat anders dan bij laagbouw. Aan de kust is het anders dan in Zuid-Limburg. Kijk dus niet puur naar aanschaf, maar naar de totale reële onderhoudskosten en levensduur. Meet alles objectief.”
“Ook de CO2-opslag moet nog realistischer doorberekend worden. Opslag in het hout wordt nu niet meegenomen omdat ervan uit wordt gegaan dat het aan het einde van de levensduur verbrand wordt. Als je hout opnieuw gebruikt is dit echter niet het geval. De cijfers in de Nationale Milieu Database (NMD) voor hout zijn dus te ongunstig momenteel.”
Hergebruik houten kozijnen
Het is de wens van Elphi Nelissen om te recyclen of hergebruiken. “Het beste blijft hergebruik. Wat je niet hoeft te oogsten, heeft ook geen voedingsstoffen nodig. En dan het liefst als element, dus het kozijn als totaal oppakken. Transformeren van enkel naar 3-dubbel glas. Een kozijn handig uit elkaar kunnen halen. Van een kozijnonderdeel een nieuw onderdeel maken in de gewenste maten. Daarbij gaat het niet eens zozeer over de kosten, maar over massa maken. Hout verbranden willen we het liefst voorkomen. Natuurlijk kan dat met zaagsel, maar dat is toch downcyclen. Het moet minstens gelijkwaardig zijn, vind ik. Of wat Piet Hein Eek (ontwerper van houten meubelen van gerecycled hout) doet; upcyclen.”
”Kozijnen van gemodificeerd hout kunnen tot wel 80 jaar meegaan. Dus ook in de meest barre omstandigheden.” – Elphi Nelissen
Brainport Smart District
“Met Brainport Smart District ontwikkelen we nu 500 tijdelijke woningen die in 6 maanden moeten staan. Wat we merken is dat ontwikkelaars van deze woningen bijna allemaal kiezen voor hout! Dat komt natuurlijk ook door de vastgestelde circulaire ambitie, die andere antwoorden oplevert. De sfeerplaatjes die we krijgen suggereren wel bijna allemaal hout. En ook de bewoners spelen hierin een belangrijke rol. Mensen houden van hout. In ieder geval krijgen we het in deze wijk voor elkaar een woning van hout beneden de €100.000,- (excl. grondprijs) te bouwen in systeemontwikkeling met houten kozijnen.”
Eigen woningrenovatie met hout
Nelissen is momenteel een vakantiewoning van hout aan het bouwen in Friesland. Ze heeft gekozen voor een complete houten draagconstructie, met deels houten gevels en houten vloeren. “Uit idealisme hebben we de keuze gemaakt voor een zo laag mogelijke milieu-impact. Maar ook om een prettige, natuurlijke sfeer op te roepen.”
Toch zijn de kozijnen niet van hout. “Destijds zijn we gegaan voor gerecycled aluminium. Hout heeft toch onderhoud nodig. Als je dan gaat rekenen met arbeidskrachten, materialen, verf… Bovendien staat de woning onbeschut, aan het water blootgesteld aan heel veel wind.”
Wij vroegen Nelissen welke vergelijking ze hiervoor heeft gemaakt. Als we kijken naar de hele levensduur van een kozijn of gebouw, dan scoort kunststof als materiaal slecht. In standaard woningbouw is aluminium dan weer te duur. Een prima alternatief is daarom gemodificeerd hout, zelfs in de meest barre omstandigheden.
Als laatste statement vertelt Nelissen: “Laat me dit dan aan de houtbranche meegeven: ik heb echt mijn best gedaan, maar ik ben hierover destijds onvoldoende informatie tegengekomen.” Die opmerking knopen we ons als houtindustrie goed in onze oren!
Houten kozijnen zijn al jaren onverminderd populair bij huiseigenaren in Nederland. En met een goede reden. Want ondanks de intrede van nieuwe materialen – zoals kunststof en aluminium – hebben houten kozijnen vooral veel voordelen. Wat de belangrijkste redenen zijn om te kiezen voor houten kozijnen? Je leest het in dit artikel.
Duurzaam
Natuurproducten bewerkelijk? Niet als je naar hout kijkt. Uit onderzoek blijkt dat hardhouten kozijnen makkelijk 40 tot 75 jaar in de gevel zitten. Kijk maar naar alle monumentale panden in oude binnensteden. Vaak zitten er houten kozijnen in die al langer dan een eeuw meegaan. En omdat hout een natuurproduct is, is het volledig hernieuwbaar. Voorwaarde is dat het hout verantwoord geproduceerd wordt door middel van duurzaam bosbeheer. Bijkomend voordeel is dat jonge bossen juist zorgen voor de opname van veel CO2. Dat maakt hout bij uitstek milieuvriendelijk en duurzaam.
Grote ontwerpvrijheid
Houten kozijnen geven architecten veel vrijheid bij het ontwerpen van een woning. Waar bij kunststof of aluminium vaak gewerkt wordt met standaardmaten en kleuren, zijn houten kozijnen in alle afmetingen te maken en alle kleuren te schilderen. Hierdoor is er veel meer keus, zonder dat dit grote prijsstijgingen tot gevolg heeft.
Isolerend en luchtdicht
Houten kozijnen dragen bij aan een goed geïsoleerd huis. Hout is namelijk een materiaal dat van zichzelf isoleert. Daarnaast wordt het glas al in de fabriek in het kozijn geplaatst. Hierdoor zijn houten kozijnen helemaal luchtdicht en bieden ze een superieure isolatie.
Onderhoudsvriendelijk
Onderhoudsvriendelijk Het vooroordeel dat houten kozijnen veel onderhoud nodig hebben, klopt al jaren niet meer. Sterker nog: dankzij verbeterde productietechnieken, lijmverbindingen en verfsoorten is er juist veel minder onderhoud nodig. Kies je bij de aanschaf voor hoge kwaliteit van materialen, dan hoef je nog maar om de 10 jaar te schilderen. Zeker als je een kozijn waar de zon veel op schijnt in een lichte kleur verft. En is een houten kozijn beschadigd? Dan is die in de meeste gevallen eenvoudig, plaatselijk te repareren. Door beschadigingen op te vullen of onderdelen van het kozijn te vervangen, bespaar je geld en gaat je kozijn veel langer mee.
Veilig bij brand
Hout, dat brandt toch? Dat klopt, maar houten kozijnen zijn juist heel brandveilig. Het hout dat in kwaliteitskozijnen gebruikt wordt, geleidt bijna geen warmte. Bovendien verkoolt het heel langzaam, waardoor houten kozijnen brandvorming juist vertragen.
De waarde van een woning is van veel zaken afhankelijk. Een taxateur kijkt niet alleen naar vormgeving, woonoppervlakte, locatie en onderhoud. Ook elementen van een woning zoals kozijnen en deuren spelen een rol voor de uiteindelijke waarde. Wij zijn benieuwd hoe een taxateur naar houten kozijnen kijkt. Om hier antwoord op te krijgen, spraken wij Joris Jipping. Deze 30-jarige Almeloër is taxateur en directeur/eigenaar van makelaarskantoor Team Sanders, dat ooit werd opgericht door Bern Sanders.
Jipping is sinds eind 2013 werkzaam in de makelaarswereld. Hij studeerde in Groningen en ging daarna aan de slag bij een makelaarskantoor in Enschede. Tegenwoordig is hij de trotse eigenaar van Team Sanders. Ook is hij bestuurslid bij NVM Twente.
Hout
Houtskeletbouw als bouwmethode is bezig met een comeback, zo vertelt Jipping. “Houtskeletbouw was in de jaren ’90 erg populair. Daarna werd het minder en zagen we meer traditionele bouw, waarbij gebruik wordt gemaakt van gemetselde gevels en betonnen verdiepingsvloeren.”
“Traditionele bouw is nog steeds de hoofdmoot, maar in nieuwbouwwijken waar men ‘vrij’ mag bouwen zie je steeds meer houtskeletbouw. Het grote voordeel van deze bouwmethode is de snelheid. Houtskeletbouw gaat sneller. Hierdoor zijn er minder handjes nodig, wat weer geld scheelt.”
Niet alleen qua bouwmethode is hout populair. “Je merkt in het algemeen dat we teruggaan naar natuurproducten. Mensen vinden natuurproducten fijn. Niet alleen qua uitstraling en gevoel, maar ook omdat we ons steeds bewuster worden van materiaalgebruik. We zijn op zoek naar producten die niet schadelijk zijn voor onze planeet. Hout dat op een verantwoorde manier wordt vervaardigd is dan perfect.”
Houten kozijnen
Deze trend is ook te zien in de populariteit van houten kozijnen. “Veel mensen vinden houten kozijnen mooier dan kunststof kozijnen. Ze zijn eleganter en beter te bewerken. Kijk bijvoorbeeld naar oude, monumentale panden.”
“Als taxateur vind ik het echter vooral interessant dat hout een langere levensduur heeft. Om een voorbeeld te geven: zachthout gaat 50 jaar mee, hardhout 60 jaar en gemodificeerd hout maar liefst 80 jaar. Ter vergelijking: kunststof gaat 30 jaar mee en aluminium 40 jaar.”
“Een ander voordeel is dat je houten kozijnen makkelijker kunt aanpassen. Van enkel- naar dubbel- of zelfs triple-glas gaan is bij houten kozijnen vele malen makkelijker dan bij kunststof kozijnen.”
Waarde
Taxateurs zien het dan ook vaak als pluspunt wanneer een woning houten kozijnen heeft. Er zijn echter wel een paar voorwaarden. “Houtkwaliteit en onderhoud spelen een belangrijke rol. Er is veel verschil tussen houtsoorten. En goed onderhoud is essentieel.”
“Wie voor slechte kwaliteit hout kiest en onderhoud verwaarloosd, zal merken dat er kieren, naden en scheuren ontstaan. En dát zijn de dingen waar wij opletten als taxateur. Is het onderhoud slecht? Dan heeft dat een nadeliger effect op de woningwaarde.”
Een taxateur kijkt dus voornamelijk naar de kwaliteit van het hout. “Welk soort hout wordt gebruikt is niet direct belangrijk, maar over het algemeen geldt natuurlijk dat bij hoogwaardige houtsoorten de staat vaak ook beter is. Tevens heb je minder onderhoud nodig om het in stand te houden, wat weer geld scheelt. Ik zou dan ook zeker adviseren om altijd voor het kwalitatief goed hout te gaan.”
Kopers
Een taxateur houdt niet alleen rekening met de kwaliteit van houten kozijnen. “Wij kijken ook naar de vraag in de markt. Voor mensen die met een kortere blik naar een woning kijken, wat vaak het geval is, heeft kunststof vaak meer waarde. Je hebt tenslotte op korte termijn nauwelijks onderhoud. Maar voor mensen die kijken naar historie en kwaliteit, heeft hout meer waarde. En als je kijkt naar binnenkozijnen, dan wordt hout echt gezien als een luxe product. Dus dan hebben houten kozijnen ook weer toegevoegde waarde.”
Waar de voorkeur van Jipping naar uit gaat? “Mijn voorkeur gaat uit naar houten kozijnen, maar als mensen liever kunststof kozijnen hebben, dan begrijp ik die overweging op korte termijn ook. Het probleem is dat veel mensen enkel naar de korte termijn kijken. Dan zijn ze bij kunststof goedkoper uit, maar als je op de langere termijn gaat kijken dan is hout juist veel voordeliger. Hout is bovendien her te gebruiken, wat het nóg duurzamer maakt.”
De oplossing zit hem volgens Jipping in subsidies. “Je moet houten kozijnen nog interessanter maken voor particulieren. Indien hier een beleid voor komt, net zoals bij bijvoorbeeld zonnepanelen en elektrisch rijden het geval is, dan wint de houtindustrie met gemak. Enkel inzetten op de total cost of ownership is onvoldoende, want zoals ik al zei: particulieren focussen zich voornamelijk op de korte termijn.”
Toekomst
Jipping is van mening dat veel mensen momenteel nog niet goed geïnformeerd zijn over de voordelen van houten kozijnen. “Ik merk dat ze niet goed kunnen inschatten wat hout voor hun huis doet. Uit gemakzucht kiezen ze vaak voor kunststof. Initiatieven zoals HOUT100% zijn dan ook erg belangrijk. Alleen als we de voordelen van hout blijven benadrukken, zullen mensen de stap naar houten kozijnen maken.”
“Momenteel denk ik dat op de korte termijn kunststof in nieuwbouwwoningen nog de overhand zal hebben, maar ik zie het wel gebeuren dat het aandeel van houten kozijnen gaat groeien. Hout is zo’n mooi product!”
De taxateur is zelf in ieder geval al een tijdje overtuigd. “In mijn vorige woning heb ik gekozen voor houten kozijnen. En mijn huidige woning is een houtskeletbouwwoning met wederom houten kozijnen. Ik vind hout een prachtig product. En in hout hoort hout.”
Onze planeet is een prachtige, maar kwetsbare oase in een onherbergzaam heelal. Dat wil ik graag laten zien aan anderen, ik wil ze waarschuwen. Ik ben na mijn eerste vlucht naar het WNF gestapt om te kijken waar ik kan helpen als het gaat over biodiversiteit en natuurbehoud. Mijn stemming wisselt tussen pessimisme en optimisme.
Het gaat slecht met de biodiversiteit in de wereld. Sinds 1970 zijn we 70 procent van de dieren kwijtgeraakt. Maken we onze aarde kapot, dan houdt het op. Dat er dan wellicht een paar mensen op Mars rondhuppelen maakt niet het verschil. We kunnen niet met z’n allen naar een andere planeet verhuizen als we deze hebben opgebruikt. Maar als ik dan op universiteiten en beurzen en bij bedrijven jonge, slimme mensen tegenkom met briljante, innovatieve ideeën, dan stemt me dat weer optimistisch. Langzaam verandert de maatschappij. Vroeger had niemand het over elektrische auto’s, FSC of bio-producten. Nu liggen de schappen er vol mee. Als de consument doorkrijgt dat je nog steeds comfortabel kunt leven als je dingen duurzaam doet, en als bedrijven doorkrijgen dat je nog steeds gezond kunt ondernemen als het duurzaam is, dan gaan we de goede kant op.
We kunnen de ruimte in de toekomst gaan gebruiken voor bijvoorbeeld energiewinning, zodat we fossiele brandstoffen niet meer nodig hebben. Er zijn serieuze ideeën om Helium-3 van de maan te halen om te gebruiken voor kernfusie- reactoren, een proces waarmee we de zon nabootsen. Volgens sommige berekeningen kunnen we daarmee de hele aarde voor 1000 jaar voorzien van schone brandstof. Mogelijk blijft dat science-fiction, maar het is de moeite waard om dat uit te zoeken. Ook kunnen we kijken naar delfstofwinning op de maan en op planetoïden. Dat zijn grote brokken steen die soms dicht bij de aarde komen. Deze zitten vol met kostbare metalen als palladium, ittrium, platinum, wat we nodig hebben voor onze mobieltjes en LCD schermen. Of kobalt voor de batterijen van de elektrische auto’s. Nu hebben we daar nog gevaarlijke en vervuilende mijnbouw voor nodig. Zo kunnen we de ruimte goed benutten en de aarde met rust laten en voorzie ik een prachtige aarde vol houten gebouwen en natuur.
Voor deze oplossingen moeten we het hebben van de jonge generatie. Zij denken out-of-the-box en niet in problemen, maar in oplossingen. Er is helaas een groot tekort aan jonge mensen in technische vakken. Op alle niveaus, maar zeker op het mbo. Daarom ben ik ook bij het Techniekpact betrokken. Techniek bied je een prachtige carrière. We moeten ons óók op meisjes richten. Mijn activiteiten voor het Techniekpact richten zich op kinderen in de leeftijd van 10 – 12 jaar. Wanneer je kinderen op die leeftijd op een leuke manier laat kennismaken met techniek, zijn ze er later eerder voor gewonnen. Het is lastig om voldoende jeugd te enthousiasmeren voor een technisch vak of ambacht, maar door ze te vertellen over ruimtevaart en wat daarbij komt kijken, hoop ik ze ervan te overtuigen dat techniek overal in zit en hartstikke leuk is.
Wat wil je eigenlijk aan het einde van je leven betekend hebben voor mensen? De combinatie van avontuur, spanning en nut heeft mij op dit carrièrepad gebracht. Die mix was de reden om arts te worden en daarna astronaut. Aan het eind van mijn leven hoop ik dat ik de mensheid een klein stukje verder heb geholpen. Door de experimenten waaraan ik heb bijgedragen en door het enthousiasmeren van de jeugd. Die heeft de toekomst.
Je weet zoveel prachtige verhalen vol passie en begrijpelijk op ons over te brengen. Stel mensen onthouden er maar één ding van, wat wil je dat dat is? Als ik word onthouden als de persoon die veel jonge mensen heeft weten te enthousiasmeren voor wetenschap, techniek en duurzaamheid, ben ik tevreden.
Onze aardbol is vooral bedekt met heel veel zoutwater, hoge gebergten en woestijn. De vruchtbare grond om op te leven is heel beperkt.
In 1968 vlogen er voor het eerst mensen om de maan in de Apollo 8. Ik zie onze aarde nu ook als een ruimteschip. Wij zijn allemaal astronauten op een ruimteschip met beperkte voorraden. Als de oceanen leeggevist zijn en de bossen verdwenen, dan krijgen we dat niet meer terug. We zitten allemaal in hetzelfde schuitje. Ik zag vanuit de ruimte gekapte bossen, erosie, lichtvervuiling en luchtvervuiling. Onze aarde heeft hersteltijd nodig. Dan kunnen we bronnen en grondstoffen blijven gebruiken. Maar dat lukt niet zonder hersteltijd.
Ontbossing is goed te zien vanuit de ruimte in de vorm van rookpluimen in bijvoorbeeld Afrika en Indonesië of de graatstructuren van weggekapt regenwoud in Brazilië. Daar is de belangrijkste oorzaak van grootschalige houtkap de veeteelt. Voor de verbouw van mais en soja dat nodig is om tot veevoer te verwerken. Op Borneo zijn oliepalmplantages een groot probleem. Ik heb met eigen ogen gezien hoe daardoor veel grond braak ligt en de biodiversiteit is verdwenen. Het verdwijnen van het bos berooft de bewoners van hun levensonderhoud en dwingt ze te verhuizen naar krottenwijken in de steden.
Elke dag komen er 200.000 mensen bij. Dat is een flinke stad per dag.
Ook hardhout is een probleem. Mijn eigen houten kozijnen zijn FSC-gecertificeerd. Dat doe ik omdat de bossen hiervoor gekweekt zijn en houtconsumptie niet ten koste gaat van eeuwenoude bomen. Als je een oude boom kapt, worden complete biotopen vernietigd. In FSC-bossen wordt een boom bewust gekapt om licht te creëren voor de groei van een nieuwe boom. En ook hier weer is de oplossing dus hersteltijd. Zijn we nog op tijd om het tij te keren? Ik blijf positief over wat we als mensen kunnen. Met andere materialen en technologieën kunnen we zorgen dat het consumptie efficiënter en schoner kan. Maar het is ook een politiek verhaal. Overbevolking is een groot probleem. En de toename van de westerse overconsumptie legt een enorme druk op de natuur. De mensheid is eigenlijk een plaag voor deze planeet. Elke dag komen er 200.000 mensen bij. Dat is een flinke stad per dag.
Wat is jouw visie op de toekomst van bouwen in Nederland?
Nederland is één van de dichtstbevolkte landen ter wereld. Menselijke activiteit kon ik goed zien vanuit de ruimte, zoals de Afsluitdijk en de Deltawerken. ‘s Nachts is Nederland één van de meest verlichte plekken in Europa, duidelijk een dichtbevolkt land. Al deze mensen willen prettig leven, met zo veel mogelijk natuur om hen heen. Want dat is goed voor de gemoedsrust.
We hebben in Nederland tegenwoordig te maken met een enorme veestapel. Vroeger at men een keer per week vlees, tegenwoordig veel vaker. Het meeste vlees dat we produceren exporteren we trouwens, dat is niet eens voor onze eigen consumptie. Ik ben zelf geen vegetariër, ik waardeer een goed stukje vlees als ik ergens uit eten ben, maar het consumeren van veel vlees is slecht voor onze gezondheid en legt grote druk op natuur en milieu. Denk aan ontbossing, de enorme hoeveelheid zoetwater die nodig is en de uitstoot van methaan. Met het verkleinen van de veestapel en efficiëntere gewassenteelt kan veel grond gebruikt worden voor natuur, recreatie en woningbouw.
De timmerindustrie wil het zo goed mogelijk doen, bijvoorbeeld door deze certificeringen waar strenge eisen aan verbonden zijn. Zijn de houten kozijnen in jouw woning van een gecertificeerde fabrikant? Jazeker. Dat was een heel bewuste keuze. Een boom staat in een compleet ecosysteem. Als we weer alleen maar productiebossen aanleggen, dan verliezen we biodiversiteit. Dus een productiebos naast een natuurlijk bos, dat is het beste. We hebben in Nederland een grote vraag naar meer woningen. Hout vind ik zelf prachtig, het is een organisch materiaal dat leeft. Schitterend om mee te bouwen. Ik zie liever hout dan beton. We wilden in onze stolpboerderij het nostalgische, oud-Hollandse karakter combineren met het moderne, dus is veel hout gebruikt. De natuur om ons heen voelen is erg prettig, iets wat ik erg miste in de ruimte.
