Duurzaamheid in de bouw speelt een steeds belangrijkere rol. Deze trend is niet alleen te zien bij de realisatie van nieuwe projecten, maar ook bij de sloop van oude projecten. Wij spraken Herco Brand, projectmanager en adviseur bij RPS, over circulair slopen.

“RPS is een adviesbureau dat veelal vanuit het belang van de opdrachtgever werkt”, zo legt Brand uit. “Naast een adviesbureau zijn wij ook een inspectiebureau dat de meest uiteenlopende onderzoeken uitvoert die noodzakelijk zijn om een project veilig en verantwoord te laten verlopen volgens de geldende wet- en regelgeving. Hier zien wij ook op toe. Wij worden bijvoorbeeld ingehuurd als directievoerder en/of toezichthouder.”

RPS is momenteel in opdracht en in samenwerking met Rijkswaterstaat bezig om het circulaire sloopprogramma Rijkswaterstaat (20 locaties – 44 objecten) op de markt te zetten. “Wij adviseren en begeleiden de opdrachtgever aan de voorkant in de aanbestedingsfase. Daarnaast voeren wij ook diverse slooponderzoeken uit waaronder de Circulaire Materialen Inventarisaties (CMI) en Grond Stoffen Inventarisaties (GSI).”

Duurzaamheid
Herco Brand merkt dat de prioriteit van verduurzaming de afgelopen jaren flink is verhoogd. “Mede door de doelstellingen die vanuit de overheid zijn gesteld zie je een positieve beweging naar duurzaamheid en circulariteit. Met name overheids- en semioverheids-instellingen vragen in hun opdrachten deze duurzame aanpak. De rest zal snel volgen.”

Met de doelstellingen van de overheid doelt Brand onder andere op een volledig circulaire economie. De vraag naar grondstoffen neemt wereldwijd toe. Daarom werkt de overheid samen met het bedrijfsleven, kennisinstituten, natuur- en milieuorganisaties, overheden, vakbonden, financiële instellingen en andere maatschappelijke organisaties om zuiniger en slimmer met grondstoffen om te gaan. “Het doel: een volledig circulaire economie in Nederland in 2050.”

Slopers
Slopers kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de circulaire economie. Door gebouwen zodanig te ontmantelen dat grondstoffen weer in andere projecten hoogwaardig kunnen worden toegepast, wordt circulair slopen een essentiële schakel in de circulaire economie.

Herco Brand ziet steeds meer de trend ontstaan dat betrokken partijen al vooraf contact zoeken, zodat bij de bouw van een project rekening wordt gehouden met de uiteindelijke sloop. “Dit is ook het speerpunt als je het mij vraagt.”

Waarde creëren uit afvalstromen
Veel mensen denken dat maar weinig materialen herbruikbaar zijn, maar dat is volgens Brand niet het geval. “95% van de vrijkomende materialen kun je goed gebruiken.”

Herco Brand is zelf sinds 2006 actief in de bouwwereld. “Ik ben begonnen bij een sloopbedrijf en hier stond afvalscheiding (aan de bron) en recycling van materialen al hoog in het vaandel. Recyclingbedrijven hebben een grote ontwikkeling doorgemaakt, waardoor er nu meer wordt hergebruikt. Voor RPS geldt dat vanuit het vakteam sloopmanagement de circulaire en duurzame aanpak als standaard wordt gehanteerd.”

Om iets opnieuw te kunnen gebruiken, kijk je vooral naar de conditie en de toepasbaarheid, zo legt de projectmanager uit. “RPS werkt met bouwkundige inspecteurs die vanuit de NEN2767-inspecties de circulaire materialen en -grondstoffen inventarisaties uitvoeren. De inspecties worden op locatie uitgevoerd en de bevindingen worden in een app opgenomen. Hierin worden per materiaal/element zaken opgenomen als: de conditiescore afgeleid van de NEN2767, de R-waarde vanuit (strategieën van circulariteit R2-R5) de hoeveelheid, de bevestigingsmethode en waar nodig MKI- scores (Milieu kosten Indicator).”

Vanuit het opnemen en vastleggen volgt een cruciale vervolgstap. Er wordt gekeken naar vraag en aanbod. “Waar is behoefte om het materiaal te hergebruiken en in welke vorm? Dit proces wordt door ons zowel aan de voorkant als de achterkant gecoördineerd. Wij inventariseren dus waar de behoefte ligt en leggen vast welke materialen en grondstoffen beschikbaar zijn. Zo kun je matches maken.”

Wat de beste manier is om waarde te creëren uit afvalstromen? “Beklim de duurzaamheidsladders”, antwoordt Brand. “Zoals de R-Ladder. De R-ladder geeft de mate van circulariteit aan. Hoe hoger iets op de R-Ladder staat, hoe circulairder.”
Een andere bekende is de Ladder van Lansink. “Voor mij is het onderscheid in deze twee dat R-ladder geldt voor het gehele proces, ook aan de voorzijde, en de andere Ladder van Lansink juist goed toegepast kan worden voor het afvalbeheer.”

Hout
Hout kan volgens Herco Brand goed worden hergebruikt. “Wel moet je er altijd rekening mee houden dat ‘tweedehands materialen’ de juiste keuringen en certificeringen moeten hebben voordat ze toegepast mogen worden in nieuwbouw.”

RPS heeft veel ervaring met sloopprojecten waarin hout zit verwerkt. “De kwaliteit van hout is duidelijk veranderd. Bij gedateerde sloopobjecten zie je veel houten en stalen kozijnen met enkel glas waarin bijvoorbeeld asbestbeglazingskitten en -spouwstroken zijn verwerkt. Gelukkig zien we meer en meer dat ook hier aan de bron wordt gesaneerd, wat betekent dat we ‘schoon’ kozijnhout overhouden. Echter hebben deze oude kozijnen vaak niet meer de gewenste conditie om ze direct her te gebruiken. Gelukkig zijn er ook situaties en initiatieven waarbij kozijnhout een-op-een hertoepasbaar wordt gemaakt en/of vermaakt.“

Cirulaire bouw
Hout kan volgens Brand een belangrijke rol gaan spelen bij de toekomst van circulaire bouw. “Misschien wordt hout wel dé sleutel naar de toekomstige circulaire bouw. Wel is het dan belangrijk dat er hout wordt gebruikt uit duurzaam beheerde bossen, zodat er geen bossen verloren gaan.”

“Combinatiebouw, houtskeletbouw en elementenbouw, waarbij de losmaakbaarheid circulair wordt ingericht, zal in mijn ogen de toekomst hebben. Andersom kun je deze dus demonteren en vervalt eigenlijk de term slopen, we gaan het weer hergebruiken. In de toekomst wordt ‘slopen’ dus ‘ontmantelen voor hergebruik’!”

Deze transitie kent volgens Herco Brand vele voordelen. “Vaak wordt er gekeken naar het economische resultaat, maar circulariteit gaat verder dan dat. Je hebt een reductie van primaire grondstoffen, dus je hebt minder materialen nodig én er wordt minder CO2 uitgestoten. Daarnaast kunnen vrijgekomen materialen relatief snel in een nieuw project worden gezet. Dat bespaart tijd. En ja, het is op de lange termijn vele malen goedkoper.”