Zo hoog mogelijk op de circulaire ladder klimmen, dat is het doel van Omgekeerd Bouwen, een concept van Kamphuis Sloopwerken. In plaats van een gebouw klakkeloos te demonteren, kijkt het bedrijf tijdens een uitgebreide inventarisatie welke materialen hergebruikt kunnen worden. Met de inventarisatie kan een werkbare planning worden gecreëerd en actief worden gestuurd in het doorvoeren en verkopen van materiaal. Omgekeerd Bouwen beschikt zelfs over een fysieke en online marktplaats, om zo het vrijgekomen materiaal op een laagdrempelige manier een tweede leven te kunnen bieden. Wij spraken Marcel Kamphuis over dit concept en zijn visie op circulair slopen.

Liever het interview lezen?

Omgekeerd Bouwen
Omgekeerd Bouwen is een zusterbedrijf van Kamphuis Sloopwerken. “Dat is waarmee het is begonnen. Kamphuis Sloopwerken bestaat volgend jaar 70 jaar. Dat heb ik samen met mijn broer 30 jaar geleden overgenomen van mijn vader. Die kwam helaas te vroeg te overlijden.”

“Omgekeerd Bouwen bestaat sinds een jaar of 7, 8 en is hier gevestigd in Tubbergen op de voormalige gemeentewerf. Dit is eigenlijk een onderdeel waar ik best wel trots op ben. Het is vernieuwend, maar eigenlijk is het helemaal niet nieuw, want mijn vader verkocht ook al tweedehands bouwmaterialen. Hier zijn we echter veel verder bezig met het oogsten van materialen uit gebouwen.”

Slopen
Kamphuis vindt dat de term ‘slopen’ eigenlijk niet meer van deze tijd is. “Slopen is het allang niet meer. Slopen is eigenlijk gewoon demonteren. Maar voordat het gebouw kaal is en je echt gaat slopen zit het gebouw vol met grondstoffen. Met kozijnen, met planken, met van alles en nog wat. Met materialen die je er op een goede manier uit kunt halen.”

“Met Omgekeerd Bouwen hebben we een soort systeem ontwikkeld wat het inzichtelijk maakt. Het inventariseert wat er allemaal in een gebouw zit qua materialen. Onze mannen hebben iPads en andere materialen om dit goed inzichtelijk te maken. Dit doen we het liefst ook direct op tekening zodat de uitvoerende partij, in dit geval Kamphuis Sloopwerken, precies weet wat ze er uit moeten halen en hoe ze dat moeten doen.”

Hoe dit wordt gedaan bij kozijnen? “Als we er een kozijn uit willen halen, hebben we daar kleine sloopkraantjes voor. Die hakken om het kozijn heen. Vervolgens haal je het hele kozijn eruit met machines met zuignappen. Met een beetje creativiteit is veel mogelijk.”

“Onze jongens zijn natuurlijk heel handig in het slopen. Maar als je ze meegeeft dat ze even iets verder na moeten denken, dan zijn ze ook heel handig in het demonteren van materialen. En als dan de waarde van het her te gebruiken materiaal dusdanig is, dat het ook financieel aantrekkelijk is, dan is het 1 + 1 = 2.”

Verkoop
Kamphuis vertelt dat hij nu voornamelijk aan particulieren verkoopt. “Die gaan kijken wat er is en daar bouwen ze dan hun huis of schuurtje mee. In een nieuwbouwhuis zit je vaak met eisen waaraan je moet voldoen. Dat is ook direct het probleem waar we ons hard voor moeten maken in de toekomst. Dat het gewoon wat makkelijker wordt, wat betreft de wetgeving. En dat je ook andere dingen mag toepassen. Want als je die hoge eisen blijft stellen, ook aan materialen die gewoon goed zijn, dan stimuleer je het hergebruik nog niet echt.”

Als voorbeeld geeft hij een deur. “Je hebt een nieuw bouwbesluit, daarin moet een deur een minimale hoogte hebben. Veel deuren van 30 – 40 jaar geleden hadden een ander bouwbesluit of een andere eis. Die zijn dan niet zomaar opnieuw te gebruiken. Maar bij verbouwingen geldt dat vaak niet. Dat is dus vaak in de particuliere sector en dan mag je het wel toepassen.”

“Er zijn wel partijen en die lobbyen daar ook voor dat wanneer je aantoont dat je circulair wilt bouwen, dat dat dan ook met wat andere spelregels mag. Dat zou het wel een heel stuk makkelijker maken. We komen nu materialen tegen, bijvoorbeeld met een deurhoogte, die daar niet aan voldoen. Als we over 20 – 30 jaar gebouwen uit elkaar halen dan past het dan weer wel. Maar voor hetzelfde geld heeft de overheid het dan weer aangepast naar 2.40 meter of 2.50 meter. Dan voldoet het weer niet. Dus ik zou daar iets makkelijker in worden. Wat maakt het nou uit dat een deur 2.10 meter hoog is? Daar past 99% van de Nederlanders onderdoor. En mensen die circulair willen, die nemen op de koop toe, dat het misschien een keer iets minder is. Maar uiteindelijk wint de natuur, het milieu, want je hoeft niet weer grondstoffen weg te nemen uit de aarde.”

Kosten
Of circulair bouwen goedkoper is weet Kamphuis niet. “Circulair slopen is niet per definitie goedkoper. Heb je hele mooie materialen uit een vrij nieuw gebouw, dan wel. Dat drukt de prijs behoorlijk. Maar er zijn ook bepaalde toepassingen, als je er iets uit wilt halen en daarna verkopen. Dan moet je ze dusdanig duur verkopen dat niemand het wil hebben. Dus dan is het in feite gewoon duurder. Haal je ergens 6 kuub hout uit, dat is dan wel duurder, maar dan heb je wel weer ergens in Nederland een paar bomen uitgespaard. Dus dat is de winnaar!”

Pilot-projecten
Kamphuis Sloopwerken is momenteel in Hengelo bezig met een project waar zo’n 90 woningen weg moesten. “Van die 90 woningen hebben ze een verplichting gemaakt dat er in ieder geval 10 woningen weer terug komen op een circulaire manier met 70 tot 80% materialen uit die woningen. Dan zit je direct met het bouwbesluit en dat soort dingen, daar zijn ze nu over in gesprek. Als dat mag, dan gaan daar echt 10 woningen terug worden gebouwd, in de circulaire variant.”

“Als een architect iets nieuws moet gaan bouwen op de plek waar een oud gebouw staat dat weg moet, dan moet die architect eigenlijk het gebouw door en zeggen ‘dat kan ik wel weer gebruiken’ en ‘dat wil ik weer gebruiken’. Dat zou samen met ons kunnen, als sloper zijnde. Dan ga je de goede kant op. Dan kan je het demonteren, op de bouw achterlaten en hergebruiken. Maar dan moet je wel inventariseren. Het kan ook uit een ander gebouw komen, een oogstgebouw. Maar dan moet je zo vroeg mogelijk weten wat er allemaal is.”

“Wat wil ik terugbouwen? Vind de opdrachtgever het ook interessant om dat op die manier te doen? En dan kun je vaak heel veel materiaal weer hergebruiken. Ik kan me voorstellen dat dat een soort digitaliseringsproces wordt waarin alles in een database, alles wat te oogsten is, wordt opgeslagen. Dat het voor iedereen een soort ‘pick and place’ ding is. Dat raampje is te koop bij die sloper.”

“Er zijn wel samenwerkingen, maar dat moeten we eigenlijk nog veel meer doen. Dat is wel een belangrijke. Maar dan heb je wel weer de vraag: hoe ver ga je reizen om iets op te halen? Ik zou zeggen hou het lokaal. Per provincie of aansluitende provincie. Maar het zijn wel gebruikte bouwmaterialen.”

“Je wilt natuurlijk wel de kwaliteit even weten. Klopt het wat ze daar neerzetten? Maar het kan, je kunt een track & trace doen. Je kan er een barcode aanhangen. Die kan je inscannen en je kunt de opdrachtgever laten weten waar het hergebruikt is. We hebben nog heel veel stappen te maken, maar we zijn er wel mee bezig.”