De Wet kwaliteitsborging voor het Bouwen is opnieuw uitgesteld. Dit omdat de Omgevingswet, waaraan de Wet kwaliteitsborging is gekoppeld, vertraging oploopt. Volgens de laatste planning zou de wet per 1 januari 2023 ingaan, maar de benodigde ICT – het zogeheten Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) – is nog onvoldoende getest. Dat maakt Minister de Jonge bekend in een brief aan de Eerste Kamer.
“Er is meer tijd nodig om te oefenen en te testen”, aldus De Jonge. “Alles afwegend is een nieuwe ingangsdatum van 1 januari 2024 de beste optie, zo vinden ook de provincies, gemeenten en waterschappen. Dit beperkte uitstel zorgt voor zorgvuldigheid én duidelijkheid. Over de verschillende scenario’s, achterliggende dilemma’s en alle voor- en nadelen ga ik graag met de Eerste Kamer in debat.”
WKB
Over de Wet kwaliteitsborging bestaat geen discussie meer. Er is groen licht gegeven door zowel de Tweede als de Eerste Kamer. Toch schuift de wet, vanwege de koppeling, telkens mee. Meerdere partijen pleiten er dan ook voor om de WKB een eigen invoeringsdatum te geven.
HOUT100%
Hoewel we nog even op de WKB moeten wachten, zijn HOUT100%-bedrijven al jaren klaar voor de wet. HOUT100%-producten voldoen aan alle eisen, waaronder KOMO, en zijn dus altijd WKB-proof. Nu al. Dit biedt voor zowel de leverancier als de eigenaar van de woning of het pand zekerheid. Dat onderscheid een HOUT100%-bedrijf van een niet HOUT100%-bedrijf.
Om de bouw te vergroenen wordt het gebruik van hout gestimuleerd, voor nieuwbouw, ook met lokaal en hergebruikt hout. Het idee is dat hierdoor de CO2 uitstoot verminderd, de bouw circulairder wordt, vervuiling wordt teruggebracht en dit allemaal met hout geproduceerd in duurzaam beheerde bossen. Steeds meer bedrijven gaan dan ook bouwen met hout want er is geld mee te verdienen en men denkt dat het een makkelijke te verwerken grondstof is. Wat betreft het laatste is het tegenovergestelde waar. Hout is juist een bouwmateriaal dat alleen lang mee gaat wanneer het onder specifieke voorwaarden wordt toegepast. Er zijn honderden houtsoorten in vele kwaliteiten met verschillende eigenschappen, verwerkingsvoorwaarden en toepassingsmogelijkheden en slechts met een beperkt deel kan goed gebouwd worden. Hout is circulair omdat het volledig afbreekbaar is maar dit moet niet gebeuren in de toepassing. Houd je rekening met de uitgangspunten om goed met hout te bouwen, dan gaat hout in de gebouwde omgeving vele decennia probleemloos mee. Maar de kans op problemen is groot wanneer men bij het ontwerp, de productie en zeker in de bouw, de houtbouwuitgangspunten niet kent. Dit leidt tot imageschade waardoor goedwillende initiatieven om duurzame bouw te stimuleren met te weinig houtkennis soms het tegenovergestelde effect geven.
SHR wil met een actueler cursusaanbod haar bijdrage leveren aan een stabiele uitbreiding van hout in de gebouwde omgeving. In september wordt ons aanbod uitgebreid tot 6 vakinhoudelijke cursussen.
Huidige opleidingen Binnen de reguliere opleidingen van de Nederlandse universiteiten en hogescholen is toenemende aandacht voor duurzaam bouwen met hout, houtproductie en bossen en juist de integratie van deze richtingen is nodig om tot een stabiele houtbouw te komen. Nu zijn de vakken nog te verspreid over verschillende opleiding en zullen de studenten zelf de integratie moeten zoeken tussen bouw, bos en klimaat. Bouwtechnische vakken worden gegeven op de universiteiten in Eindhoven, Delft en op enkele hogescholen. Vakken over bosbeheer en -ecologie kunnen gevolgd worden op de universiteit in Wageningen en de Hogeschool in Velp. Daarentegen zijn opleidingen rondom circulair bouwen de afgelopen jaren op diverse universiteiten en hogescholen ontstaan maar hier mist vaak de bos en houtcomponent. Voor de praktijk speelt het Hout & Meubilerings College een grote rol maar er zijn meer praktijkopleidingen op MBO niveau. Hopelijk worden de komende jaren op al deze instituten voldoende mensen opgeleid die met inzicht en kennis op zowel het beleidsniveau als bij het ontwerp en de uitvoering, het aandeel hout in de gebouwde omgeving op een duurzame manier kunnen laten toenemen. Daar waar het mogelijk is, participeert SHR met actuele en praktijkkennis in deze reguliere opleiding.
Verbeteren kennisniveau huidige infrastructuur Belangrijk is dat beleidsmakers zich laten voeden met de huidige ontwikkelingen in de bos- en houtsector en hun beleidsdoelstelling voor verduurzaming ook echt leiden tot verduurzaming van de bouw. Architecten hebben met hun ontwerp en hun materiaalkeuze grote invloed op de bouw en daarmee op het toepassen van hout. Zeker wanneer zij bereidt en in staat zijn om hun vormgeving en esthetiek te verbinden met uitgangspunten voor goed bouwen met hout, kunnen zij een significante bijdrage leveren aan de uitbreiding van de houten gebouwde omgeving. Bij het realiseren van projecten speelt de aannemer een cruciale rol, want juist in de uitvoering is het detail bepalend. Weten waar aandacht aan besteedt moeten worden, goed opgeleid personeel en goede instructie maakt het onderscheidt. Gezien de huidige ontwikkelingen, zal de reguliere houtbranche, of het nu gaat om prefab of toelevering van onderdelen, groeien en hierbij zullen goed opgeleide mensen nodig zijn. SHR biedt voor al deze groepen met haar nieuwe cursusprogramma aanknopingspunten tot kwaliteitsverbetering.
Het SHR cursusprogramma 2022-2023 bestaat uit: 1. Houtsoorten herkenningscursus: een basiscursus om met hout te kunnen werken, want de houtsoort is nogal bepalend voor de toepassing maar ook om te weten of de soort uit een duurzaam beheerd bos kan komen. De meest voorkomende houtsoorten worden behandeld en met herkenning wordt geoefend zodat na de cursus alle deelnemers in staat zijn om ten minste twintig houtsoorten te herkennen. Mensen met wat meer ervaring kunnen met de cursus en hun actuele houtsoortenkennis verder uitbreiden tot 50 soorten.
2. Uitgangspunten voor een duurzame gevelbekleding: behandeld de eigenschappen van houten gevels, het technisch juist uitvoeren ervan maar ook de consequenties van slechte uitvoeringen, ongelukkige ontwerpen en verkeerde verwachtingen.
3. Construeren met hout: geeft inzicht hoe met de verschillende bouwmethoden in hout die op dit moment op de markt aanwezig zijn op constructieve wijze ontworpen kan worden. Op de technische universiteit in Eindhoven wordt hier volop aandacht aan besteed door SHR medewerker en universitair docent Wim de Groot. Belangrijke delen uit het lesprogramma komen aan bod in deze cursus. Deelnemers leren hoe er met hout geconstrueerd kan worden met bijvoorbeeld producten als gelamineerd hout, Cross Laminated Timber, sandwichconstructies en samengestelde constructies. Daarnaast komen onderwerpen als verbindingen, stabiliteit, spanningen en het ontwerpen van duurzame constructies aan bod door het voorkomen van vochtophoping. Het rekenen aan hout is belangrijk voor alle toepassingen waarin hout constructief is gebruikt zoals bruggen, damwanden, spanten, vloeren, daken, overspanningen of gehele houtbouw (HSB, CLT, Loghouse system)
4. Hout in de grond: gaat over toepassingen waar vochtophoping niet kan worden voorkomen en waar hout zodanig moet worden toegepast dat het zo efficiënt mogelijk zijn natuurlijke weerstand tegen schimmel en bacteriën aantasting kan inzetten. Het gaat dan om het gebruik van palen (tuinhout, afrastering), bruggen, buitenmeubilair, oeverbeschoeiingen en funderingsconstructies. Door de keuze van het ontwerp, het hout en het aanpassen van de omgeving kunnen ook in dit toepassingsgebied, constructies worden gemaakt die decennia meegaan. Ook voor funderingstechnici en archeologen is dit een interessante cursus want de processen die behandeld worden hebben ook relatie tot verdroging als gevolg van klimaatverandering. Hierdoor komen houten onderdelen boven het grondwater uit en is het belangrijk om de snelheid van aantasting en de voorwaarden waaronder dit plaats vindt te kunnen duiden. De meest recente en nieuwe inzichten over aantasting en bescherming van archeologische houten (scheeps-)restanten en paalfunderingen, worden besproken.
5. Schadevrij bouwen met hout in bovengrondse toepassingen: bespreekt de uitgangspunten voor constructies en bouwonderdelen (geveltimmerwerk) waarmee een lange levensduur en een realistisch onderhoudsregiem verwacht kan worden.
6. Hout en milieu: is een belangrijk onderwerp ter onderbouwing voor de keuze van hout als het duurzaam bouwmateriaal. Termen als circulariteit, hergebruik en groen worden als milieuargument gebruikt om reguliere bouwmaterialen zoals beton, staal en kunststof aan te prijzen. In de cursus geven we inzicht hoe milieubelasting er uit ziet en waarom hout beter presteert dan de reguliere bouwmaterialen. Dit wordt gedaan aan de hand van berekeningen die volgens het bouwbesluit gevraagd zijn en aan de hand van inzicht in de betrouwbaarheid van deze berekeningen. Verder wordt ingegaan op de duurzame teelt van hout, de beschikbaarheid ervan, ook op lange termijn, en dit alles ook in het kader van de stoppen met kappen discussie. Ook wordt ingegaan op de potentie van het hergebruiken van hout en de milieueffecten ervan. Dit brede beeld geeft de deelnemers de mogelijkheid om de milieuvoordelen en de voorwaarden om met hout te bouwen goed uit te dragen, voor het verwerven van eigen projecten of het bepalen van milieuvriendelijk bouwbeleid.
Op 14 september van 9.00 tot 9.30 uur presenteren we digitaal de inhoud en de planning van de cursussen en daarna is er ruimte voor specifieke vragen. Aanmelden kan onder vermelding van voorcollege SHR cursussen via info@shr.nl.
SGT/HOUT100% heeft een nieuw gezicht. Eric Kouters vervult vanaf nu de functie van directeur/ambassadeur. Binnenkort zal Kouters zichzelf uitgebreid voorstellen op onze social media kanalen en via een nieuwsbrief. Vandaag geven we alvast een korte introductie.
Eric Kouters is een ware specialist op het gebied van projectmanagement. Als het nieuwe gezicht van HOUT100% gaat Eric namens de SGT-leden marktpartijen bezoeken. Ook in onze marketinguitingen zul je Eric regelmatig voorbij zien komen. Hij gaat ter promotie van HOUT100% onder meer experts interviewen, projecten tonen en inspirerende informatie delen.
Eric volgt Taco Schoonderwoerd op. Taco besloot na een proefperiode van een halfjaar de stap te zetten van interim-directeur naar directeur van de NBVT. Per 1 juli 2021 is hij officieel in dienst getreden als directeur van de NBVT.
Om de SGT/HOUT100% niet zonder directeur te laten zitten, werd besloten dat Taco tot en met december 2021 voor vier uur per week de functie zou blijven waarnemen. Tijdens deze periode kwamen zowel Taco als het bestuur van SGT/HOUT100% tot de conclusie dat beide functies moeilijk te combineren zijn. In goed overleg werd toen besloten op zoek te gaan naar een opvolger. Wij zijn blij te mogen vermelden dat we weer een perfecte kandidaat hebben gevonden: Eric Kouters.
“Ik vind dat het tijd is om te verduurzamen in de bouwwereld”, aldus Eric. “Hout kan hier een grote bijdrage aan leveren. Ik heb mijzelf de uitdaging gegeven om aannemers en architecten te overtuigen van de vele voordelen van hout. Dit is een uitdaging die niet alleen belangrijk is voor mezelf, maar ook voor de toekomst van de wereld. Ik ga mij hier dan ook 100% voor inzetten.”
Meer dan 80 organisaties hebben op 21 oktober hun handtekening gezet onder de Green Deal Houtbouw in de Metropoolregio Amsterdam (MRA). Dit betekent dat de regio er werk van gaat maken om vanaf 2025 minimaal 20% van alle nieuwbouw met hout of biobased materialen uit te voeren. Met de huidige woningproductie van ca. 15.000 nieuwe woningen per jaar in de MRA, komt dit percentage overeen met ca. 3.000 houtbouwwoningen per jaar.
Maar liefst 40% van alle grondstoffen van de aarde wordt gebruikt voor de bouw. Voor de CO2-uitstoot geldt hetzelfde. Door als gemeenten, rijksoverheid, institutionele beleggers, woningcorporaties en bouwers te kiezen voor de hernieuwbare grondstof hout, wordt er een duurzame keuze gemaakt en kan de CO2-uitstoot flink worden beperkt.
Marieke van Doorninck, wethouder Ruimtelijke Ontwikkeling en Duurzaamheid van de gemeente Amsterdam, zegt dat de uitdaging waar de MRA voor staat zo min mogelijk verplichtend zal worden opgelegd. “Wij willen niet voorschrijven wat moet, maar tenders uitzetten.”
Wij willen niet voorschrijven wat moet, maar tenders uitzetten.
Prof. Arjan van Timmeren, hoogleraar Environmental Technology & Design aan de TU Delft, benadrukt de noodzaak van het convenant. “De aardse bronnen die we gebruiken voor de bouw hebben een gigantische impact op het leefmilieu. Door te bouwen met hout leggen we zelfs CO2 vast indien we het hergebruiken. Bij houtbouw hebben we het over Europees hout en hier is meer dan genoeg van. 20% houtbouw, waar de MRA als eerste stap op inzet, betekent 189 kton CO2-besparing op jaarbasis.”
Van Doorninck zegt dat het belangrijk is dat er wordt afgerekend met de vele mythes rondom hout. Zo zijn er veel mensen die denken dat er een tekort aan hout is, terwijl dat helemaal niet zo is.
Naast het duurzame aspect kent hout nog veel meer voordelen. Vaak zijn onderdelen prefab te maken. Je kunt hierdoor sneller bouwen en de kosten naar beneden brengen. Er is bovendien veel minder overlast op de bouwplaats.
Een van de partijen die de Green Deal Houtbouw heeft ondertekend is Centrum Hout, een samenwerking tussen NBVT en VVNH. Alle HOUT100%-leden zijn onderdeel van Centrum Hout. Wij zijn dan ook erg blij met de Green Deal Houtbouw. Laten we hopen dat ook andere regio’s gaan volgen en kiezen voor meer hout in de bouw.
SGT/Hout100% opereert op een breed strijdtoneel om met publiciteit en voorlichting opdrachtgevers in de bouw voor Hout100%-kozijnen en -elementen te laten kiezen. Covid-19 zette de afgelopen maanden een streep door veel afspraken van directeur/ambassadeur Taco Schoonderwoerd. Echter, het schepte tijd voor andere noodzakelijke acties. Zo is er nu de nieuwe ‘keetposter’ voor een juiste behandeling van houten kozijnen in de bouwfase. “Uit onze bouwplaatsinspecties blijkt dat het besef om goed om te gaan met onze producten helaas nog steeds een heel stuk beter kan.”
Van de negen maanden die hij nu directeur is van Hout100% zijn veel geplande bezoeken aan opdrachtgevers afgezegd, of voorlopig opgeschoven. “Dat is ook wel begrijpelijk. In deze coronatijd hebben zeker de grote aannemers wel iets anders aan hun hoofd dan met mij te praten over houten kozijnen”, zegt directeur/ambassadeur Taco Schoonderwoerd. Dat wil echter niet zeggen dat hij, manager Anoushka Mulder en SGT/Hout100% de afgelopen maanden stil hebben gezeten. De website ‘staat’, de positie van de organisatie wordt in periodieke blogs onderstreept en de herhaling van de radiocampagne zorgt voor pieken in het websitebezoek. Schoonderwoerd: “We zijn nu noodgedwongen door corona iets meer intern gericht. Ik probeer dit jaar alle 78 timmerfabrieken te bezoeken en heb er nog een stel te gaan, persoonlijk contact wordt ook erg gewaardeerd. De gesprekken met de leden geven bovendien een goede bodem voor verdere Hout100%-activiteiten.”
Keetposter Een van de activiteiten die ondanks corona doorgang vindt, is de lancering van een A2-formaat ‘keetposter’. Deze wordt in een eerste oplage van 2.000 exemplaren verspreid onder aannemers, achterban en bouwinspecteurs. De poster is een uitvloeisel van de circa 200-300 bouwplaatsinspecties die de drie bij SGT/Hout100% betrokken inspecteurs jaarlijks verrichten. “Als je die inspecties analyseert, kom je tot een soort algemene deler waar het in de nieuwbouw vaak fout gaat in de verwerking van onze producten”, zegt Schoonderwoerd. “Die hebben we op een rijtje gezet en ontwikkeld tot ‘de twaalf gouden tips’ van opslag, verankering, luchtdichting en dergelijke. Dit om de levensduur van houten kozijnen maximaal te verlengen en de kans op eventuele vervolgschade te minimaliseren.” De aanbevelingen komen digitaal beschikbaar en als A4-etiket voor de bestickering (oplage 10.000 stuks) van kozijnpakketten naar de bouw. Het voorlichtingsmateriaal wordt samen met de NBVT-sectie kozijnen van Centrum Hout geproduceerd en uitgegeven. Schoonderwoerd: “Op bestuurlijk niveau is er afgesproken dat dit jaar en in 2021 op gebied van marketing en communicatie nauwer samengewerkt gaat worden.”
Lachende derde Veertig timmerfabrikanten van de NBVT zijn nog niet aangesloten bij Hout100%. Daarnaast zijn er nog een groot aantal kleinere ondernemingen die noch bij NBVT of Hout100% zijn aangesloten. Tegelijkertijd hebben ze allemaal hetzelfde houtbelang. Schoonderwoerd: “We zijn in de houtenkozijnindustrie deels elkáár aan het beconcurreren. Het eerste wat op die manier onderuit schiet zijn de prijzen. Misschien is het wel des timmerindustrie, maar zeker nu moeten we met elkaar beseffen dat onze voornaamste concurrent onze eigen versnippering is en de goede organisatie en marketingkracht van de kunststofsector. Dáár moeten we ons als kozijnensector op richten. En niet op elkaar. Dat we in sommige gevallen elkaar het verlies niet gunnen, probeer ik intern ook overal te vertellen. Je organiseert je eigen prijsval met de kunststofsector als lachende derde.”
Het juiste materiaal Alle deelnemers van Hout100% gebruiken vanaf 1 januari 2020 alleen maar duurzaam geproduceerd hout (FSC/ PEFC/Keurhout/STIP). Schoonderwoerd zegt: “Duurzaamheid is de enige toekomstbestendige maatstaf. Een bos heeft alleen een economische waarde als het duurzaam wordt beheerd. Palmolie- en sojaplantages zit het tropisch bos meer in de weg dan de toepassing van duurzaam geproduceerd tropisch hout in de bouw. Het huidige houten kozijn met zijn lijmverbindingen, verftechnieken, laagdiktes, glas, laat zich bovendien uitstekend in diverse loof-, naald- en gemodificeerde houtsoorten produceren. Met dezelfde prestaties en zekerheden. Zoek eens een kunststof kozijn dat gemakkelijk vijftig jaar in de gevel zit, circulair is en hernieuwbaar. Alleen al in Europa groeit volgens koepelvereniging CEI-Bois jaarlijks 470 miljoen kubieke meter hout en is het bosareaal de afgelopen 25 jaar met 9 procent gegroeid. In een circulaire bouw hoef je mijns inziens dan ook niet verder te zoeken naar het juiste materiaal.”
Drietrapsbenadering ‘Ambassadeur’ Schoonderwoerd heeft met ruim dertig jaar ervaring in de timmerindustrie genoeg te vertellen. “Wat mij geweldig irriteert is dat ook in zogenoemde duurzame projecten met veel hout, kozijnen van kunststof terecht komen. In mijn opvatting van duurzaamheid en circulair bouwen is dat onbestaanbaar. Opdrachtgevers die op de automaat voor kunststof kiezen zijn dan ook voor mij met name de doelgroep om te bezoeken. Ik roep al mijn Hout100%-deelnemers ook op dergelijke opdrachtgevers en bouwers bij mij te melden. Ik zal ze eerlijk strijdend en met open vizier de voordelen van Hout100%-kozijnen vertellen. Ik constateer ook veel onwetendheid in de materiaalkeuze die je op basis van een eerlijk gesprek boven tafel kunt krijgen en kunt veranderen. Ik heb daarvoor een drietrapsbenadering: de voordelen van hout, de voordelen van het werken met NBVT-lidbedrijven en de zekerheidsvoordelen van Hout100%. Als de gesprekspartner daarna nog steeds niet voor hout kiest, heb ik iets niet goed gedaan of spelen de milieu- en prestatievoordelen en total cost of ownership geen rol bij de beslissing.”
