Bossen zijn voor iedereen relevant. Ze zijn onmisbaar voor een gezonde samenleving en een florerende economie en bieden nog veel meer kansen. Bomen zijn de onbezongen helden van de klimaatverandering, zei Deborah Lawrence, hoogleraar Milieuwetenschappen aan de Universiteit van Virginia. Ik sluit me daar helemaal bij aan. Maar, de staat van de bossen is iets waar ik me zorgen over maak, want we verliezen ze nog steeds. We kunnen stellen dat de belangrijkste reden hiervoor is dat we bossen niet in de volle breedte waarderen. En laat dat nou net ook de oplossing zijn, waar ik binnen FSC mee aan de slag mag!
Verantwoord bosbeheer betekent dat bossen in houtproductie kunnen voorzien zonder eraan onderdoor te gaan. Maar houtproductie op zichzelf biedt niet voldoende inkomsten voor bossen om ze te onderhouden. Het is daarom belangrijk dat we verder kijken dan hout en alle verschillende ecosysteemdiensten die bossen bieden waarderen. Ze zijn belangrijk voor het behoud van biodiversiteit, slaan CO2 op, regelen de toevoer en bescherming van waterwegen, zorgen voor het verstevigen en behouden van de bodem en ze bieden mogelijkheden voor ecotoerisme.
Juist deze ecosysteemdiensten van bossen worden steeds crucialer in een tijd van snelle klimaatverandering. De aarde heeft een sterke behoefte aan plekken waar natuurlijke ecosystemen blijven bestaan en waar ongezonde systemen, zoals overmatige CO2 -uitstoot, gecompenseerd kunnen worden. Door de ecosysteemdiensten van het bos te waarderen, wordt aan de ene kant gezorgd voor het behoud van de rijke variatie aan diensten van bossen en aan de andere kant krijgen bedrijven en consumenten de kans om te compenseren voor hun negatieve impact. Dit wordt ook wel ‘payments for ecosystem services’ genoemd.
Bij Deurenfabriek Suselbeek in Sinderen produceren ze buitendeuren met HOUT100%-zekerheid. Wij namen een kijkje om te zien hoe de fabriek met de controles van HOUT100% omgaat en of ze al helemaal klaar zijn voor de aankomende Wet Kwaliteitsborging.
Suselbeek is niet zomaar een deurenfabriek. Al sinds 1921 produceert het bedrijf deuren. “We hebben niet alleen verstand van het product, maar denken ook graag mee met de klant”, aldus algemeen directeur Hendrikus Dannenberg. “We kunnen volledig ontzorgen.”
Deuren Bij deurenfabrieken zoals Suselbeek zijn de mogelijkheden breed. Alle soorten deuren kunnen worden gemaakt: voordeuren, achterdeuren, tuindeuren en zelfs garagedeuren. Hierbij kan worden gekozen uit (massief) hardhout of samengestelde deuren in diverse soorten en stijlen. “Denk bijvoorbeeld aan deuren van meranti hardhout of samengestelde deuren van zeer hoge kwaliteit.”
Suselbeek koopt alle materialen in bij geselecteerde agenten en importeurs, met wie al jarenlang een goede vertrouwensrelatie is. “Wij zijn er op deze manier zeker van dat al het hout over de juiste keurmerken beschikt. Qua partners werken we met vaste partijen. Zo hebben we leveranciers waar we al meer dan dertig jaar mee samenwerken.”
Dat sommige materialen nog hetzelfde zijn als vroeger, wil niet zeggen dat de deuren onveranderd zijn gebleven. “Deuren zijn tegenwoordig hoger en dikker. Ook zijn buitendeuren nu altijd van een driepuntssluiting voorzien, aangezien dat verplicht is bij nieuwbouw. En qua materialen wordt er meer gecombineerd. Een deur is allang veel meer dan een simpel stuk massief hout.”
Qua afwerking is alles mogelijk. “Sommige klanten willen onbehandelde halffabricaten. Een klant is dan zelf verantwoordelijk voor het frezen, lakken, hang- en sluitwerk en glas. De meeste klanten kiezen echter voor een complete deur. In dit geval leveren wij een deur afgelakt en voorzien van glas, plus hang- en sluitwerk.” Het gaat hierbij altijd om maatwerk. “Alles is uniek en op bestelling.”
Vooral de vraag naar compleet afgewerkte deuren is momenteel groot. “Dit kent vele voordelen. Op de bouwplaats ben je bijvoorbeeld afhankelijk van het weer. Iedereen snapt wel dat het niet goed is voor de kwaliteit als je schildert terwijl het regent. Wij produceren een deur in de fabriek onder perfecte omstandigheden, waardoor de gebruikte materialen in optimale vorm worden uitgeleverd. Doordat de deuren op de bouwplaats alleen nog hoeven te worden afgehangen, gaat er veel minder mis. Er zijn dus minder faalkosten. Bovendien is er minder afval en minder overlast voor de omgeving.”
Er heerst een taboe op het kappen van hout, maar hout als grondstof inzetten is juist een doeltreffende methode om het co2-gehalte in de atmosfeer te verlagen.
Duurzaamheid De deuren van Suselbeek zijn duurzaam op meerdere vlakken. De toegepaste materialen zijn duurzaam en de isolerende werking van de gebruikte materialen werkt energiebesparend. “Al het hout dat wij gebruiken heeft een STIP duurzaamheidscertificaat en komt dus uit duurzaam beheerde bossen. Hier wordt niet alleen met beleid gekapt, maar ook voldoende teruggepoot.”
Deze manier van bosbeheer draagt bij aan een gezonde planeet. “Als verwerker van hout vinden wij duurzaamheid heel belangrijk. Het is ook belangrijk dat dit via kanalen zoals HOUT100% naar de buitenwereld gecommuniceerd wordt.”
“Er heerst een taboe op het kappen van hout, maar hout als grondstof inzetten is juist een doeltreffende methode om het co2-gehalte in de atmosfeer te verlagen. Bomen slaan co2 op en die koolstof blijft ook opgeslagen gedurende de duur van het uit hout vervaardigde product. Hout is bovendien volledig hernieuwbaar. Het wordt tijd dat mensen gaan inzien hoe duurzaam hout écht is.”
“Ook is het belangrijk om qua houtsoorten continu te blijven innoveren. Hardhout staat ter discussie, dus wij zijn blij met nieuwe alternatieven. Denk hierbij bijvoorbeeld aan gemodificeerd hout, zoals Accoya. Vanzelfsprekend is de kwaliteit van hout het allerbelangrijkst.”
Kwaliteit Suselbeek doet er alles aan om de kwaliteit van de deuren te waarborgen. “Daarom hebben wij met onze leveranciers hele duidelijke afspraken gemaakt over de materialen en controleren we alles wat bij de fabriek naar binnen komt.”
“Wij krijgen zes keer per jaar onaangekondigd een controle van de SKH. Ook zijn we een HOUT100%-bedrijf. HOUT100% voert vier controles uit verspreid over het gehele bouwproces: een fabriekscheck, een bouwplaatsinspectie, een opleveringscheck en een onderhoudscheck.”
WKB-wet Volgend jaar geldt de Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen. Het doel van de nieuwe wet is de bouwkwaliteit en het bouwtoezicht verbeteren. Dannenberg vindt dit een goede ontwikkeling. “De sector wordt op deze manier weer professioneler.”
Een aannemer wordt door de wet verantwoordelijk voor de kwaliteit van het gehele bouwwerk en is met de keuze voor een HOUT100%-bedrijf verzekerd van een topkwaliteit product in het geheel.
Voor Suselbeek verandert er weinig. “Als je een KOMO-certificaat hebt en aangesloten bent bij HOUT100%, weet je dat je gecontroleerde kwaliteit én zekerheid hebt. De toegevoegde waarde van HOUT100% is dat we tijdens het bouwen blijven controleren of alles op de juiste manier gaat. Werk je in elke fase volgens de HOUT100%-kwaliteitseisen? Dan voldoe je automatisch aan de Wet Kwaliteitsborging.
Het gebruik van hout in de bouw en inrichting biedt tal van voordelen. Naast dat hout duurzaam, onderhoudsvriendelijk en veelzijdig is, heeft het ook aanzienlijke gezondheidsvoordelen. Diverse studies, uitgevoerd door vooraanstaande instituten, tonen aan dat hout zowel op fysiek als psychologisch vlak positieve effecten heeft.
1. Een gezonde luchtvochtigheid
Hout is een hygroscopisch materiaal, wat betekent dat het vocht opneemt en weer afgeeft aan de lucht. Dit helpt om de luchtvochtigheid in binnenruimtes in balans te houden, wat belangrijk is voor een gezond binnenklimaat. Een stabiele luchtvochtigheid draagt bij aan het voorkomen van ademhalingsproblemen en vermindert de verspreiding van schimmels en bacteriën. Deze eigenschappen zijn gedocumenteerd door het Human Research Institut für Gesundheitstechnologie und Präventionsforschung in Oostenrijk en het University of British Columbia in samenwerking met FPInnovations.
2. Hypoallergeen en hygiënisch
Dankzij zijn gladde oppervlak is hout eenvoudig schoon te houden en het is hypoallergeen. Dit betekent dat hout minder allergenen vasthoudt in vergelijking met materialen zoals tapijt, wat vooral voordelig is voor mensen met allergieën of astma. Bovendien helpt hout om de luchtkwaliteit binnenshuis te verbeteren door de luchtvochtigheid te reguleren. Deze bevindingen zijn ondersteund door onderzoek uitgevoerd doorPlanet Ark enNaturally.
3. Stressreductie en psychologisch welzijn
Hout heeft een bewezen kalmerend effect. Onderzoek van hetHuman Research Institut toonde aan dat in klaslokalen met houten elementen de hartslag van leerlingen met gemiddeld 8.600 slagen per dag lager was dan in lokalen zonder hout. Dit wijst op een significante vermindering van stressniveaus. Daarnaast concludeerde een studie van deUniversity of British Columbia enFPInnovations dat blootstelling aan hout het sympathische zenuwstelsel positief beïnvloedt, wat resulteert in een algeheel verbeterde gezondheid.
4. Verbeterde sociale interactie
Hout creëert een vriendelijkere en meer ontspannen omgeving. In scholen en kantoren met veel houten elementen verloopt de sociale interactie rustiger en efficiënter. Dit werd gedocumenteerd in het onderzoek vanHuman Research Institut in Oostenrijk en door verdere studies uitgevoerd doorNaturally. Een onderzoek vanPlanet Ark onder 1.000 deelnemers toonde aan dat 96% van de mensen hout als visueel aantrekkelijk beschouwt, wat bijdraagt aan een positievere sociale omgeving.
5. Ondersteuning van het sympathische zenuwstelsel
Hout in interieurs kan het sympathische zenuwstelselpositiefbeïnvloeden, wat onder andere de functies van het hart, de longen en het spijsverteringsstelsel reguleert. Dit leidt tot een algeheel gezonder lichaam en een verbeterde stressbestendigheid. Deze bevindingen zijn gedocumenteerd doorFPInnovations en deUniversity of British Columbia.
6. Verbeterde concentratie en creativiteit
Ruimtes waarin hout een prominente rol speelt, bevorderen de concentratie en creativiteit. In een studie uitgevoerd doorNaturally bleek dat mensen in een omgeving met hout zich beter konden concentreren en productiever waren. Een ander onderzoek van hetHuman Research Institut toonde aan dat het gebruik van hout in klaslokalen de leerprestaties verbeterde en het algemene welzijn van leerlingen bevorderde.
7. Hout in zorginstellingen
Ruimtes waarin hout een prominente rol speelt, bevorderen de concentratie en creativiteit. In een studie uitgevoerd doorNaturally bleek dat mensen in een omgeving met hout zich beter konden concentreren en productiever waren. Een ander onderzoek van hetHuman Research Institut toonde aan dat het gebruik van hout in klaslokalen de leerprestaties verbeterde en het algemene welzijn van leerlingen bevorderde.
Conclusie
Hout is niet alleen een prachtig en veelzijdig bouwmateriaal, maar ook een keuze die de gezondheid bevordert. Of het nu gaat om het creëren van een stabiele luchtvochtigheid, het verminderen van stress of het bevorderen van een betere sociale interactie, hout biedt tal van voordelen die het welzijn van mensen ten goede komen. Door te kiezen voor hout in je interieur, investeer je in een gezondere, duurzamere en productievere leef- en werkomgeving.
HOUT100% staat voor de beste timmerfabrieken van Nederland. Je kent ons waarschijnlijk vooral van houten kozijnen. Wat minder bekend is, is dat er ook spouwbladen en zelfs deuren worden gefabriceerd met HOUT100%-zekerheid.
Met de aankomende Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen wordt het voor houtskeletbouwers extra belangrijk om zich aan alle geldende kwaliteitseisen te houden. Wij spraken Erik Zeilstra van Houkesloot om te peilen wat de houtskeletbouwsector van de nieuwe wet vindt en of Houkesloot al helemaal voorbereid is.
Houkesloot levert onder meer geprefabriceerde houtskeletbouwgevels, -wanden, -vloeren en -daken. Het bedrijf is in 2007 ontstaan uit een fusie van Bokma en Friso Bouwgroep. Zeilstra is al vijftien jaar werkzaam bij het bedrijf.
Prefab houtskeletbouw “Houtskeletbouw kent vele voordelen”, zo legt Zeilstra uit. “Het is een veilige bouwconstructie die zelfs aardbevingsbestendig is. Houtskeletbouw weegt minder dan traditionele bouwsystemen en kent ook geen volledig stijve verbinding. De manier van bevestiging van de elementen kan trillingen ondergaan. Dit verkleint de kans op scheuren en voorkomt instorten.”
“Daarnaast is houtskeletbouw onderhoudsarm, energiezuinig en flexibel in te delen. Het is een snelle bouwmethode, wat een groot voordeel is met de huidige druk op de bouwsector. Voor zowel gemeenten, aannemers, ontwikkelaars, woningcorporaties als bewoners is het daarom aantrekkelijk om te kiezen voor houtskeletbouw.”
Automatiseren “Omdat er bij Houkesloot veel specials worden gemaakt, vindt er veel handwerk plaats. Daarnaast produceren wij ook regelmatig appartementen. Omdat het werk steeds wisselt, is automatiseren dan niet mogelijk.”
Toch zou Zeilstra graag meer automatiseren. “Het wordt steeds lastiger om mensen te vinden, dus in die zin zou automatiseren in de toekomst een uitkomst zijn.”
Binnen de houtskeletbouw zijn momenteel meerdere trends te zien volgens Zeilstra. “Onze klanten verwachten zo compleet mogelijke oplossingen. Het liefst afgelakt, beglaasd en al. De traditionele aannemer moet opschalen. En duurzaamheid speelt daarbij ook een belangrijke rol. Het liefst zien ze nul op de meter staan. In een Nul op de Meter-woning wordt het netto energiegebruik tot nul gereduceerd. Dit gebeurt door slim gebruik te maken van energiebesparende voorzieningen.”
Voor houtskeletbouw wordt alleen de beste kwaliteit duurzaam gecertificeerd hout gebruikt.
Waarborgen kwaliteit De kwaliteit van houtskeletbouw wordt steeds hoger. Om dit te waarborgen zijn er bij Houkesloot duidelijke afspraken gemaakt over alles wat binnenkomt. “Voor houtskeletbouw wordt alleen de beste kwaliteit duurzaam gecertificeerd hout gebruikt. Alles dient voorzien te zijn van een KOMO-keurmerk. En er worden strikte afspraken gemaakt met onze leveranciers, zodat er geen zwakke schakels in het proces zitten.”
Tijdens het proces vinden er controles plaats. “Houkesloot is aangesloten bij HOUT100%, dus onze producten worden naast onze eigen interne controles op twee onaangekondigde momenten gecontroleerd door een onafhankelijke partij in de fabriek. Vervolgens vinden er steekproefsgewijs bouwplaatsinspecties plaats.”
Op 1 juli 2022 treedt de Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen in werking, met als doel de bouwkwaliteit en het bouwtoezicht te verbeteren. Of Houkesloot daar al op is voorbereid? “Helemaal! HOUT100%-producten voldoen aan alle eisen, waaronder KOMO. Dus wij waren eigenlijk altijd al WKB-proof.”
Zeilstra vindt het heel goed dat de wet komt. “Dan onderscheid een HOUT100%-bedrijf zich van een niet HOUT100%-bedrijf. Dit biedt voor zowel de leverancier als de eigenaar van de woning of het pand veel meer zekerheid. Voor alle betrokken partijen is het meteen duidelijk dat de kwaliteit goed is en aan de huidige wetgevingen voldoet. Controle op kwaliteit is de basis.”
Duurzaamheid Naast het waarborgen van kwaliteit, vindt Zeilstra het heel belangrijk dat houtskeletbouw duurzaam wordt geproduceerd. “Alles wat wij verwerken heeft een duurzaamheidscertificaat (STIP en FSC). Dus al het hout waarmee wij werken is afkomstig uit duurzaam beheerde bossen. Het gaat hierbij meestal om Scandinavisch hout. Wist je trouwens dat ze in Scandinavië nog steeds meer bomen planten dan dat ze kappen?”
Een duurzaam product waar ze bij Houkesloot momenteel aan werken zijn sedumdaken. Op de daken groeien een soort vetplantjes. “Het voordeel van deze daken is dat ze weinig onderhoud nodig hebben en goed warmte en geluid isoleren. Gemeentes promoten het bovendien voor waterhuishouding. Sedumdaken nemen veel water op en dat is met de huidige klimaatproblemen, waarbij stortregens regelmatig voorkomen, een groot voordeel.”
Ondanks het enorme duurzame karakter van hout, merkt Zeilstra dat de vraag naar hout nog stabiel blijft. “Onze sector kan hele goede kwaliteit kozijnen leveren, alleen vermarkten we het nog niet voldoende.” Toch is Zeilstra positief. “Je ziet dat woningbouwverenigingen duurzaamheid steeds meer centraal zetten. En dan kom je toch al snel bij het meest duurzame materiaal uit, namelijk hout.”
Meer dan 80 organisaties hebben op 21 oktober hun handtekening gezet onder de Green Deal Houtbouw in de Metropoolregio Amsterdam (MRA). Dit betekent dat de regio er werk van gaat maken om vanaf 2025 minimaal 20% van alle nieuwbouw met hout of biobased materialen uit te voeren. Met de huidige woningproductie van ca. 15.000 nieuwe woningen per jaar in de MRA, komt dit percentage overeen met ca. 3.000 houtbouwwoningen per jaar.
Maar liefst 40% van alle grondstoffen van de aarde wordt gebruikt voor de bouw. Voor de CO2-uitstoot geldt hetzelfde. Door als gemeenten, rijksoverheid, institutionele beleggers, woningcorporaties en bouwers te kiezen voor de hernieuwbare grondstof hout, wordt er een duurzame keuze gemaakt en kan de CO2-uitstoot flink worden beperkt.
Marieke van Doorninck, wethouder Ruimtelijke Ontwikkeling en Duurzaamheid van de gemeente Amsterdam, zegt dat de uitdaging waar de MRA voor staat zo min mogelijk verplichtend zal worden opgelegd. “Wij willen niet voorschrijven wat moet, maar tenders uitzetten.”
Wij willen niet voorschrijven wat moet, maar tenders uitzetten.
Prof. Arjan van Timmeren, hoogleraar Environmental Technology & Design aan de TU Delft, benadrukt de noodzaak van het convenant. “De aardse bronnen die we gebruiken voor de bouw hebben een gigantische impact op het leefmilieu. Door te bouwen met hout leggen we zelfs CO2 vast indien we het hergebruiken. Bij houtbouw hebben we het over Europees hout en hier is meer dan genoeg van. 20% houtbouw, waar de MRA als eerste stap op inzet, betekent 189 kton CO2-besparing op jaarbasis.”
Van Doorninck zegt dat het belangrijk is dat er wordt afgerekend met de vele mythes rondom hout. Zo zijn er veel mensen die denken dat er een tekort aan hout is, terwijl dat helemaal niet zo is.
Naast het duurzame aspect kent hout nog veel meer voordelen. Vaak zijn onderdelen prefab te maken. Je kunt hierdoor sneller bouwen en de kosten naar beneden brengen. Er is bovendien veel minder overlast op de bouwplaats.
Een van de partijen die de Green Deal Houtbouw heeft ondertekend is Centrum Hout, een samenwerking tussen NBVT en VVNH. Alle HOUT100%-leden zijn onderdeel van Centrum Hout. Wij zijn dan ook erg blij met de Green Deal Houtbouw. Laten we hopen dat ook andere regio’s gaan volgen en kiezen voor meer hout in de bouw.
