André Kuipers woonde en werkte in totaal 204 dagen in de ruimte. In het internationale ruimtestation ISS was hij arts, wetenschapper, boordingenieur, docent, klusjesman en schoonmaker. Nu – 10 jaar later – genieten we nog steeds van zijn verhalen en ervaringen. En meer dan ooit zijn er belangrijke lessen te leren.
Moet je niet een tikkeltje gek zijn om de ruimte in te willen gaan?
Het is echt een passie, bijna een obsessie, te vergelijken met topsport. Je doet alles om je doel te bereiken, je bijt je erin vast, alles moet ervoor wijken. Voor iedere missie moet je drie tot vier jaar trainen en 80 procent van wat ik geleerd heb, heb ik niet gebruikt. We hebben op de grond veel op storingen en calamiteiten getraind, terwijl het grootste deel van wat je in de ruimte doet routine is. Ook train je voor het uitvoeren van allerlei experimenten.
Zo zou ik vanuit de ruimte een robotwagentje besturen in Noordwijk. Dat experiment werd helaas uitgesteld. Ik was ook back-up voor het koppelen van de Dragon van SpaceX aan het ruimtestation ISS. Dat ging ineens wel door! Het blijft frustrerend voor me om te beseffen dat heel veel van de kennis die ik heb opgedaan, nooit zal hoeven gebruiken.
Wat vond je het minste en het mooiste in de ruimte?
Ik miste de natuur daar enorm. Vogelgeluiden, frisse wind… In het ruimtestation heb je alleen maar plastic en metaal om je heen en hoor je voortdurend machinegeluiden. Ik kreeg daarom van mijn Russische collega een bestandje met vogelgeluiden toegestuurd. We hebben de groene plastic strips van voedselpakketten bij elkaar vastgeplakt in een module. Zo bootsten we een bos na, om er voor het gevoel even in te kunnen rondzweven.
Zweven is één van de prettigste dingen om te ervaren. De eerste dagen maakt het je bewegingsziek en je moet ook echt leren netjes te zweven zodat je niet wild tegen dingen aanbotst. Daarna is het heerlijk. Het vrije gevoel, nergens drukpunten ervaren. Slechts één licht duwtje met je vinger is genoeg voor de gewenste beweging. Ik ben daarom nog altijd graag onder water, dat komt nog het dichtst bij dit gevoel.
Ook het spelen met gewichtsloosheid is magisch. In gewichtsloosheid vormen vloeistoffen zich tot een bol. Dat gebeurt dus ook met sinaasappelsap en melk. We leren dat we niet mogen spelen met eten, maar in het ruimtestation deden we niets liever.
Met stip op één staat het fenomenale uitzicht dat ik had op de aarde en het heelal. Dat is het allermooiste van het vak en de reden waarom ik het ooit wilde gaan doen: de aarde vanuit de ruimte zien.
Maar liefst 16 keer per dag zag je de zon opkomen en ondergaan. Dat moet heel bijzonder zijn!
Ja, dat blijft mooi. We vliegen met 28.000 kilometer per uur om de aardbol heen. Dat betekent 16 keer per dag drie kwartier in het licht en drie kwartier in het donker. We hebben weinig tijd om hier echt van te kunnen genieten. Elke minuut in de ruimte is namelijk ingepland voor nuttige werkzaamheden. Je bent daar de handen en ogen van wetenschappers en technici op de grond. Maar op de vrije momenten heb ik er volop van genoten. De zon die door de lagen van de atmosfeer schijnt geeft de mooiste kleuren. Het ruimtestation is het ene moment in de volle zon, dan weer blauwig verlicht en dan weer in prachtige goudkleuren te zien. Op de momenten dat het op aarde net donker is terwijl de zon nog op het ruimtestation schijnt, kun je het ISS minutenlang zien als het overkomt. Het ziet eruit als een heldere ster die zo snel gaat als een vliegtuig.
In 1,5 uur ben je om onze aardbol heen.
In de ruimte ervaar je een kosmisch gevoel. Als je gewoon in Nederland bent, ervaar je de aarde als plat en de lucht als oneindig. Maar vanuit de ruimte zie je die bol, waar je omheen vliegt. Je ziet Mars en Venus opkomen, de maan… Je bent onderdeel van iets veel groters.
Je zou het als een soort religieus gevoel kunnen omschrijven. De aarde is maar een kleine bol. Je bent er zo omheen. Als je boven India zweeft, weet je dat daar een miljard mensen wonen. En je weet ook: over 1,5 uur zie ik ze weer. Ik kreeg daardoor ook een claustrofobisch gevoel. Niet voor mezelf, maar voor onze aarde. Alleen dat dunne, kwets-bare dampkringetje beschermt ons tegen het heelal.
Een vijandige omgeving met extreme temperatuurverschillen en omstandigheden. Het voelde als een dreigende, zwarte deken. Dat doet je beseffen dat je vanuit aarde niet even ergens anders heen kunt. En dat onze aarde maar een klein bolletje is.
